Tamah ne demek? Tamah kelimesinin anlamları nelerdir?
Tamah, "doymazlık" veya "açgözlülük" anlamında kullanılan Arapça kökenli bir kelimedir. Klasik ve modern Türkçede, başkalarının malına ya da maddi kaynaklara duyulan aşırı istek anlamına gelir. Tamah, kişinin sahip olduklarıyla yetinmemesi ve her zaman daha fazlasını arzulaması durumunu ifade eder. Bu kelime, edebiyat metinlerinde ve atasözlerinde sıkça yer alır ve insana zarar veren bir huy olarak ele alınır.
Tamah Kelimesinin Kökeni ve Yapısı
Köken: Arapça "ṭama‘" (açgözlülük) kelimesinden Türkçeye geçmiştir. Arapçadaki kök anlamı "hırslı olma, fazlasını isteme" şeklindedir. Türkçeye geçtiğinde, Arapçadaki "ayın" sesi düşmüş ve sonuna "h" harfi eklenmiştir.
Türü: İsim
Bu kelime, yalnızca maddi şeylere duyulan doymazlık için değil, her türlü aşırı arzu ve isteği de tanımlamak için kullanılır. Türkçede tamah etmek ifadesi ile fiil hâline dönüşmüştür ve açgözlülük göstermek anlamına gelir.
Tamahın Anlamı ve Kullanım Alanları
Tamah, yalnızca maddi zenginlik veya mal-mülk arzusunu değil, genel olarak fazlasına duyulan aşırı isteği de ifade eder. Bu kelime, çoğunlukla olumsuz bir anlam taşır ve genellikle aşırı hırsın zarar verici doğasını anlatmak için kullanılır. Klasik Türk edebiyatında ve atasözlerinde, tamahın insanlar üzerindeki olumsuz etkileri vurgulanır.
Örnek Cümleler
- Tamah, insana sahip olduklarından memnun olmamayı ve sürekli daha fazlasını istemeyi öğütler.
- Bu kadar tamah etmek seni sonunda zarara uğratacak.
Tamah ile İlgili Atasözleri ve Deyimler
Tamah kelimesi, Türk atasözleri ve deyimlerinde yaygın olarak geçer. Bu sözlerde, tamahın insanları nasıl yanlış yollara sürükleyebileceği ve açgözlülüğün zararları vurgulanır. İşte bazı örnekler:
- Az tamah çok ziyan getirir: Hırslı ve pinti olan kişiler çoğunlukla zarara uğrar.
- Tamah olmasa, müflis acından ölmez: Küçük kazançları beğenmeyen, sadece büyük kazanç peşinde koşan kişi çoğu zaman zararda kalır.
- Tamah varken müflis acından ölür: Küçük kazançları küçümseyen, yalnızca büyük kazanç isteyen kişiler, sonunda elde avuçta bir şey kalmadığında zarar eder.
Bu atasözleri, tamahın insanları büyük kazanç hayalleri ile küçük fırsatlardan mahrum bıraktığını ve sonunda zarara sürüklediğini anlatır.
Edebiyatta ve Kültürde Tamah
Tamah, Türk edebiyatında sıkça işlenen bir temadır. Klasik ve modern dönem yazarları, eserlerinde tamahın zararlarını işlerken karakterlerin açgözlülükleri nedeniyle yaşadıkları felaketleri betimlemiştir. Safiye Erol, Sâmiha Ayverdi ve Ahmet Kabaklı gibi yazarlar, tamah kelimesini insanların kötü yanlarını ortaya koymak için kullanmıştır. Örneğin, Safiye Erol’un bir cümlesinde “Sinan’ın tamahı artıyordu” ifadesi, karakterin içindeki açgözlülüğün giderek arttığını ve doymaz bir hırsa dönüştüğünü anlatır.
TDK’ye Göre Tamah Kelimesinin Tanımı
Türk Dil Kurumu’na göre, “tamah” kelimesi şu şekilde tanımlanır:
- Tamah (isim): Açgözlülük.
Bu tanım, tamahın en basit anlamını özetlemekte ve kelimenin günlük kullanımını açıklamaktadır.
Türkiye Türkçesi Ağızlarında Tamah Kelimesi
Türkiye Türkçesi ağızlarında tamah kelimesinin farklı anlamları da bulunur:
- Tenezzül, istek: Kars’ın Arpaçay köylerinde, tamah kelimesi “tenezzül etme, arzu etme” anlamında kullanılır.
- Damak: Artvin’in Yusufeli ilçesi Uşhum köyünde tamah, “damak” anlamında kullanılmaktadır.
Bu farklı kullanım biçimleri, kelimenin Anadolu’daki çeşitli ağızlarda nasıl farklı anlamlar kazanabileceğini gösterir.
Tamah Kelimesinin Diğer Dillerde Karşılıkları
- İngilizce: Greed, avarice
- Fransızca: Avidité, cupidité
- Almanca: Gier
- Arapça: طمع (ṭama‘)
- İspanyolca: Avaricia, codicia
Tamah, insanın sahip olduklarıyla yetinmemesi ve daha fazlasını istemesi anlamına gelen eski bir kelimedir. Günümüzde hâlâ kullanılan bu kelime, açgözlülüğün zararlarını ve aşırı hırsın insanları nasıl yoldan çıkarabileceğini anlatan önemli bir terimdir. Hem atasözlerinde hem de edebiyat eserlerinde sıkça işlenen tamah, insan doğasının olumsuz yönlerine dikkat çeken bir kavram olarak Türk dilinde yerini korumaktadır.