DNS nedir? Nasıl çalışır? DNS ne işe yarar?

İnternet kullanımının temel yapı taşlarından biri olan DNS (Domain Name System - Alan Adı Sistemi), web sitelerine erişimi mümkün kılan bir sistemdir. DNS, insanların kolayca hatırlayabileceği alan adlarını (domain name) IP adreslerine çevirerek, internetin karmaşık yapısının kullanıcılar için basitleştirilmesine olanak sağlar. Bu makalede, DNS'in ne olduğu, nasıl çalıştığı, ne işe yaradığı, DNS sunucuları ve çeşitleri gibi konuları detaylı bir şekilde ele alacağız.

DNS Nedir?

DNS (Domain Name System), internette bir web sitesine veya kaynağa ulaşmak için kullanılan alan adlarını, bilgisayarların ve diğer cihazların anlayabileceği IP adreslerine çeviren bir sistemdir. İnternette her cihazın bir IP adresi vardır, bu adresler sayesinde cihazlar birbiriyle iletişim kurar. Ancak, IP adresleri karmaşık ve hatırlaması zor olabileceği için, insanlar web sitelerine alan adları aracılığıyla erişir. Örneğin, "www.google.com" gibi bir alan adı, bir IP adresine çevrilir ve bu sayede kullanıcı ilgili web sitesine ulaşır.

DNS Tarihçesi

1983 yılında Paul Mockapetris tarafından geliştirilen DNS, ilk zamanlarında sadece küçük bir ağ üzerinde çalışmak üzere tasarlanmıştı. Ancak internetin hızlı gelişimi ile birlikte DNS, dünya çapında milyarlarca web sitesinin ve kullanıcının birbirine bağlanmasını sağlayan devasa bir sistem haline geldi.

DNS Nasıl Çalışır?

DNS, birçok aşamadan geçerek çalışır. Bir web sitesine erişmek istediğinizde, DNS arka planda bir dizi işlemi yürütür. Bu işlemler aşağıdaki gibi özetlenebilir:

Tarayıcı Talebi

Kullanıcı bir web sitesini ziyaret etmek istediğinde, tarayıcıya alan adını yazar. Örneğin, "www.google.com" gibi bir adres tarayıcıya girildiğinde, tarayıcı bu isteği DNS sistemine gönderir.

DNS Resolver (Çözücü) Aşaması

Tarayıcının isteği, öncelikle yerel bir DNS çözümleyicisine (resolver) gider. Bu resolver, önceden ziyaret edilmiş web sitelerinin IP adreslerini önbelleğinde tutar. Eğer istenilen web sitesinin IP adresi önbellekte varsa, tarayıcıya geri döner ve web sitesine erişim sağlanır.

DNS Sunucularına İstek

Eğer çözümleyici IP adresini bulamazsa, istek DNS sunucularına yönlendirilir. DNS sistemi, hiyerarşik bir yapıda çalışır ve dört ana sunucu türü vardır:

• Root DNS Sunucusu (Kök Sunucusu): İnternetteki tüm alan adlarının en üst seviyesinde yer alan sunuculardır. Tarayıcının isteği öncelikle bu sunuculara gider.
• TLD DNS Sunucusu (Top Level Domain Sunucusu): Kök sunucusundan gelen isteği alır ve ilgili alan adının uzantısına göre (örneğin .com, .org) yönlendirme yapar.
• Yetkili DNS Sunucusu (Authoritative DNS Server): İlgili alan adının IP adresini bulur ve geri döner.

IP Adresine Çözümleme

Son aşamada, tarayıcı ilgili web sitesinin IP adresini aldıktan sonra bu adres üzerinden sunucuya bağlanır ve kullanıcıya web sitesi gösterilir.

DNS Ne İşe Yarar?

DNS'in temel işlevi, alan adlarını IP adreslerine çevirmektir. Ancak bunun yanı sıra DNS, internetin düzgün ve hızlı bir şekilde işlemesi için birkaç önemli görevi daha yerine getirir:

1. Kolay Erişim Sağlama

İnsanların web sitelerine alan adlarıyla erişmesine olanak tanır. Bu sayede karmaşık IP adreslerini hatırlamak zorunda kalmadan internette rahatça gezinebiliriz.

2. Hızlı Bağlantı Sağlama

DNS çözümleyicileri, sık ziyaret edilen web sitelerinin IP adreslerini önbelleğe alır. Bu sayede bir web sitesine tekrar erişmek istediğinizde, DNS sunucularına başvurmadan doğrudan IP adresine erişim sağlanır ve internet hızınızı artırır.

3. Yük Dağıtımı ve Güvenlik

DNS, web sitelerinin yük dengesini sağlar. Ayrıca, DNS sunucuları DDoS saldırılarını önlemek ve kullanıcıların güvenliğini artırmak için filtreleme işlemi yapabilir.

DNS Sunucuları ve Türleri

DNS sunucuları, internetteki alan adlarının yönetimini sağlar. Farklı türlerde DNS sunucuları mevcuttur:

Kök DNS Sunucuları

Dünya çapında sadece 13 kök DNS sunucusu vardır. Bu sunucular, internetin tüm alan adlarının en üst düzeydeki bilgilerini barındırır ve diğer DNS sunucularına yönlendirme yapar.

Yetkili DNS Sunucuları

Her alan adı için özel olarak atanmış sunuculardır. Bu sunucular, alan adlarının IP adreslerini saklar ve kullanıcı taleplerini karşılar.

İnternet Servis Sağlayıcı (ISP) DNS Sunucuları

İnternet sağlayıcınız tarafından sunulan DNS sunucularıdır. Genellikle internet kullanıcıları, bu sunucuları kullanır. Ancak bazı kullanıcılar, daha hızlı veya güvenli DNS hizmetleri için farklı DNS sağlayıcılarını tercih edebilir.

Özel DNS Sunucuları

Kullanıcılar, Google DNS veya OpenDNS gibi özel DNS sunucularını kullanarak internet hızlarını artırabilir ve daha güvenli bir bağlantı sağlayabilir.

DNS Sözlüğü

DNS: Domain Name System, alan adlarını IP adreslerine çeviren sistem.

IP Adresi: İnternette cihazların kimliğini belirleyen sayısal adres.

Alan Adı (Domain Name): Web sitelerine erişimi sağlayan isimler (ör. bilgisozlugu.com).

Resolver: DNS çözümleyici, tarayıcıdan gelen istekleri IP adresine çeviren ara sunucu.

Root DNS Sunucusu: İnternetin en üst seviyesindeki DNS sunucuları.

TLD (Top Level Domain): .com, .org gibi üst seviye alan adı uzantıları.

Yetkili DNS Sunucusu: Belirli bir alan adına ait IP adreslerini saklayan sunucular.

Önbellek (Cache): DNS çözümleyicisinin sık kullanılan IP adreslerini geçici olarak sakladığı hafıza.

ISP DNS: İnternet Servis Sağlayıcılarının sunduğu DNS sunucuları.

DDoS Saldırısı: Çok sayıda istekle bir sunucunun hizmet dışı bırakılmasına yol açan saldırı türü.

DNS ile İlgili Merak Edilenler

DNS Önbelleği Nedir?

DNS önbelleği, bir cihazda veya çözümleyicide daha önce ziyaret edilen alan adlarına ait IP adreslerinin geçici olarak saklanmasıdır. Bu sayede, aynı web sitesine tekrar erişim sağlanırken daha hızlı bir çözümleme yapılır.

DNS Değiştirme Nedir?

Kullanıcılar, genellikle internet hızlarını artırmak veya belirli kısıtlamalardan kurtulmak için DNS ayarlarını değiştirebilir. Google DNS, OpenDNS gibi alternatif DNS hizmet sağlayıcıları, daha hızlı ve güvenli bir deneyim sunabilir.

DNS Güvenliği Nasıl Sağlanır?

DNS, internet güvenliği açısından önemlidir. DNSSEC (Domain Name System Security Extensions) gibi güvenlik protokolleri, DNS taleplerinin manipüle edilmesini önler ve kullanıcılara güvenli bir internet deneyimi sunar.

DNS, internetin temel işleyişinde kritik bir rol oynar. Alan adlarını IP adreslerine çevirerek, kullanıcıların web sitelerine kolayca erişmesini sağlar. DNS'in karmaşık yapısı, internetteki trafiği yönetmek ve kullanıcıların sorunsuz bir deneyim yaşamasını sağlamak için oldukça önemlidir. DNS sunucularının türleri ve güvenlik önlemleriyle, internetin her geçen gün daha hızlı ve güvenli hale gelmesi sağlanmaktadır.

20 Soruluk DNS Testi

1. DNS nedir? a) IP adresini alan adına çeviren sistem
b) Alan adlarını IP adresine çeviren sistem
c) İnternette veri depolayan sistem
d) Dosya transferi sağlayan protokol
Cevap: b

2. DNS ne zaman geliştirildi?
a) 1975
b) 1983
c) 1991
d) 2000
Cevap: b

3. DNS'in en üst seviyedeki sunucularına ne ad verilir?
a) TLD Sunucusu
b) Resolver
c) Kök Sunucusu
d) Yetkili Sunucu
Cevap: c

4. Bir alan adını çözümlemek için kullanılan ilk sunucu nedir?
a) Resolver
b) ISP Sunucusu
c) Kök Sunucusu
d) TLD Sunucusu
Cevap: a

5. Alan adlarını IP adreslerine çeviren sistemi kim geliştirdi?
a) Tim Berners-Lee
b) Paul Mockapetris
c) Vint Cerf
d) Larry Page
Cevap: b

6. .com ve .org gibi alan adı uzantılarını çözümleyen sunuculara ne ad verilir?
a) Resolver
b) TLD Sunucusu
c) Kök Sunucusu
d) Yetkili Sunucu
Cevap: b

7. DNS çözümleyici hangi tür belleği kullanarak IP adreslerini saklar?
a) RAM
b) Önbellek
c) SSD
d) HDD
Cevap: b

8. Google DNS'in IP adresi nedir?
a) 8.8.8.8
b) 1.1.1.1
c) 192.168.0.1
d) 255.255.255.0
Cevap: a

9. DNS hangi internet saldırı türüne karşı güvenlik sağlar?
a) DDoS
b) Phishing
c) DNS Hijacking
d) Man-in-the-Middle
Cevap: c

10. DNS sunucularına yapılan aşırı talep saldırısına ne ad verilir?
a) DDoS
b) Phishing
c) Trojan
d) Worm
Cevap: a

11. DNS işlemleri sırasında kullanılan dört ana sunucu türünden biri değildir:
a) Resolver
b) TLD Sunucusu
c) Kök Sunucusu
d) HTTP Sunucusu
Cevap: d

12. DNS, aşağıdaki hangi cihazlar için IP adresi çözümlemesi yapar?
a) Yalnızca bilgisayarlar
b) Yalnızca sunucular
c) Tüm internet cihazları
d) Sadece telefonlar
Cevap: c

13. DNSSEC nedir?
a) DNS hızlandırma yöntemi
b) DNS güvenlik protokolü
c) IP adresi değiştirme sistemi
d) Alan adı kaydı
Cevap: b

14. DNS hangi teknoloji ile hızlandırılabilir?
a) HTTP/3
b) Önbellek
c) SSL Sertifikası
d) DDoS Koruması
Cevap: b

15. Alan adını manuel olarak IP adresine çevirme işlemine ne denir?
a) Resolver
b) Ping
c) Host Dosyası
d) Traceroute
Cevap: c

16. DNS kaydı hangi bilgiyi içermez?
a) IP adresi
b) Alan adı
c) URL
d) TTL (Time to Live)
Cevap: c

17. ISP DNS nedir?
a) Kullanıcı tarafından seçilen DNS
b) İnternet sağlayıcısının sunduğu DNS
c) Google tarafından sağlanan DNS
d) Hızlı çözümleme sunan DNS
Cevap: b

18. DNS önbellek süresi sona erdiğinde ne olur?
a) Çözümleyici yeni IP adresi talep eder
b) İnternet bağlantısı kesilir
c) Alan adı değişir
d) IP adresi sabit kalır
Cevap: a

19. DNS ne yapar?
a) İnternet bağlantısını hızlandırır
b) Alan adlarını IP adresine çevirir
c) Web sitelerini saklar
d) Sunucu performansını artırır
Cevap: b

20. Yetkili DNS sunucusu hangi bilgiyi tutar?
a) Tüm alan adlarını
b) Alan adına ait IP adresini
c) Web sitesi içeriklerini
d) İnternet trafiğini
Cevap: b