Maktul ne demek? Maktul kelimesinin anlamı nedir?
"Maktul" kelimesi, Arapça kökenli olup Türkçede öldürülmüş, katledilmiş kimse anlamında kullanılır. Kelime, Arapça "katl" (قتل) kökünden türetilmiştir ve öldürme anlamına gelir. Maktul, hem isim hem de sıfat olarak kullanılabilen bir kelimedir. Bu anlamda, bir olay ya da kaza sonucunda hayatını kaybetmiş bir kişiyi tanımlamak için kullanılır.
Maktul Kelimesinin Kökeni ve Tarihsel Süreci
Kelimenin kökeni Arapçaya dayanmaktadır ve "maktūl" (مقتول) olarak geçer. Arapça "katl" fiilinin mastarı olan "katl", öldürme anlamını taşır ve bu fiilden türetilmiş olan "maktūl", öldürülmüş kimse anlamına gelir. Bu kelime, İslam kültürü ve Arap dilinin etkisiyle Osmanlı döneminde de sıkça kullanılmış ve Türkçeye yerleşmiştir. Özellikle hukuk ve adalet metinlerinde, tarihî kaynaklarda ve edebi eserlerde sıkça rastlanır.
Örneğin, Osmanlı divan edebiyatında "maktul" kelimesi genellikle bir sevgili ya da kahramanın trajik sonunu anlatırken kullanılmıştır:
Yâ beni maktûl-i tîğ-i gamze-i hunhârın et.
(Rûhî-i Bağdâdî)
Ey sevgili, beni senin kana susamış bakışlarının kılıcıyla öldür.
Bu dizede "maktûl" kelimesi, bir kişinin sevgilinin bakışlarının tesiriyle öldüğünü mecazi anlamda ifade eder.
Maktul Kelimesinin Kullanımı ve Günlük Hayattaki Yeri
Günümüzde "maktul" kelimesi genellikle cinayet, adli olaylar veya şiddet içeren vakaları tanımlarken kullanılır. Haberlerde ya da hukuki metinlerde sıkça karşılaşılan bu terim, bir cinayet ya da suikast sonucu yaşamını yitirmiş kişiyi tanımlamak için kullanılır:
- Polis ekipleri olay yerinde bir maktulün bulunduğunu bildirdi.
- Saldırıda bir kişi maktul düştü.
Kelimenin modern hukuk terimlerinde kullanımı hala yaygındır ve cinayet davalarında, öldürülen kişiyi ifade etmek amacıyla tercih edilir. Bunun yanı sıra edebi eserlerde de trajik karakterlerin ölümünü betimlemek için kullanılır.
Maktul ve İlgili Kelimeler
- Maktûle: Maktul kelimesinin dişil hali olarak kullanılır. Osmanlı döneminde kadın maktuller için bu terim kullanılmıştır.
- Maktûlen: "Maktul" kelimesinin zarflı hali olup, "öldürülmek suretiyle" anlamına gelir.
- Maktûlin: Çoğul hali olup, birden fazla öldürülmüş kişiyi ifade eder.
TDK'da Maktul Kelimesi
Türk Dil Kurumu'na (TDK) göre maktul, "öldürülmüş, katledilmiş kimse" anlamında kullanılan bir sıfattır ve isim olarak da aynı anlama gelir. Ayrıca, maktul düşmek ifadesi, öldürülmek anlamına gelir ve özellikle eski metinlerde bu kullanıma sıkça rastlanır.
TDK'daki tanımı şu şekildedir:
Maktul: (Arapça "katl" kökünden) Öldürülmüş, katledilmiş kimse.
Maktul Kelimesinin Çeşitli Dillerde Karşılıkları
- İngilizcesi: Victim, murdered person
- Arapçası: مقتول (maktūl)
- Fransızcası: Victime, tué
- Almancası: Getötete(r), ermordete(r)
- İspanyolcası: Víctima, asesinado/a
- Rusçası: Убитый (ubitıy)
- İtalyancası: Vittima, assassinato/a
- Çincesi: 被害者 (Bèih i zhě), 被谋杀者 (Bèi móushā zhě)
"Maktul" kelimesi, tarihsel bağlamda ve edebi eserlerde derin bir anlam taşıyan bir terim olmasına rağmen, günümüz dilinde daha çok hukuki ve adli metinlerde karşılaşılan bir terimdir. Cinayet, şiddet ve suikast gibi olaylarda hayatını kaybeden kişiyi ifade eder. Arapça kökenli bu kelime, Türkçede hem sıfat hem isim olarak kullanılabilir ve özellikle resmi dillerde, haberlerde, mahkeme kararlarında sıkça karşılaşılır.