URL başarıyla kopyalandı!

https://webratik.com/

İştihar ne demek? iştihar kelimesinin anlamı nedir?

İştihar ne demek? iştihar kelimesinin anlamı nedir?

"Iştihar" kelimesi, Arapça kökenli olup, Türkçede meşhur olma, tanınma veya ün kazanma anlamlarında kullanılan bir terimdir. Özellikle eski metinlerde, edebi eserlerde ve klasik Türkçe kullanımında karşımıza çıkan bu kelime, zamanla modern Türkçede nadiren kullanılan, ancak anlamını koruyan terimlerden biridir. "Iştihar" kelimesinin kökeni, tarihsel gelişimi, eski metinlerdeki yeri ve günümüzdeki kullanım alanları bu makalede ayrıntılı olarak incelenecektir.

İştihar Kelimesinin Anlamı ve Kökeni

İştihar Ne Demektir?

"Iştihar" kelimesi, meşhur olma, nam kazanma, şöhret gibi anlamlara gelir. Klasik Türk edebiyatında, kişinin toplum içinde tanınmasını, adının duyulmasını veya ününün yayılmasını ifade etmek için kullanılır. Kök olarak Arapça “şöhret” veya “meşhur etmek” anlamındaki kökten türetilmiştir. Dolayısıyla "iştihar", tanınma ve bilinir olma anlamı etrafında şekillenen, kişinin sosyal statüsünü ve çevresiyle ilişkisini anlatan bir kelimedir.

Kökeni ve Dil Bilgisi Özellikleri

Kelime, Arapça iştihār (اشتهار) kökünden gelmekte olup, bu kök kelime, şöhret veya tanınma anlamı taşır. Osmanlıca kullanımında olduğu gibi Türkçede de isim olarak kullanılır. TDK’ya göre "iştihar", eskimiş bir isim olarak tanımlanır ve karşılığı "ün salma, tanınma" şeklindedir.

Örnek Cümleler:

  • "Bu başarı sayesinde iştihar etmiş bir yazar olarak tanınmaya başladı."
  • "Sanat alanında iştihar etmek, her sanatçının hayalidir."


İştiharın Tarihsel Kullanımı ve Edebiyattaki Yeri

Osmanlıca ve Edebi Metinlerde İştihar

"Iştihar" kelimesi, Osmanlı Türkçesinde geniş bir kullanım alanına sahipti. Özellikle Tanzimat Dönemi ve sonrasında Osmanlı edebiyatının ünlü isimleri arasında tanınmış ve eserlerinde bu kelimeye sıkça yer vermişlerdir. Şeyh Galib ve Muallim Naci gibi divan şairleri "iştihar" kelimesini, şöhret sahibi olmayı veya bir alanda tanınmayı ifade etmek için kullanmışlardır. Kelimenin kullanımı, Osmanlı dönemi yazılı eserlerinde ün kazanmış kişilerin, düşüncelerin veya eserlerin tanımlanmasında görülür.

Edebi Örnekler:

  • "Efendimsin cihanda i'tibârım varsa sendendir / Meyân-ı âşıkanda iştihârım varsa sendendir" – Şeyh Galib
  • "Yâr oldu sebeb bu iştihâra" – Muallim Naci


Klasik Edebiyatta İştihar

Klasik edebiyat metinlerinde "iştihar" ifadesi, şairlerin ve yazarların eserlerinin toplumda yankı uyandırması, tanınması veya adlarının duyulması anlamında kullanılır. Bu anlamıyla, özellikle sanatçılar ve yazarlar arasında iştihar etmek, yüksek bir konuma ulaşmak olarak algılanır. Örneğin, Hâlit Ziya Uşaklıgil, 19. yüzyılda tanınmış küçük hikâye yazarları arasında iştihar edenleri bir araya getirmiştir. Bu kullanımlar, Osmanlı kültüründe iştihar etmenin sosyal kabul gören bir başarı olarak değerlendirildiğini gösterir.

Günümüzde İştihar Kelimesinin Kullanımı

Modern Türkçede Kullanımı

Günümüzde "iştihar" kelimesi, daha çok tarihsel metinlerde, edebi eserlerde veya eski Türkçe ifadeler arasında rastlanılan bir kelime olarak karşımıza çıkar. Modern Türkçede yerini "ün kazanma", "şöhret" veya "tanınma" gibi ifadelere bırakmış olsa da, iştihar kelimesi özellikle sanatta veya belirli mesleklerde başarıya ulaşan kişiler için kullanıldığında, anlamını derinleştiren bir ifade olarak görülür.

Örnek Cümleler:

  • "Geçmişte birçok âlim, yazdığı kitaplarla büyük bir iştihar kazanmıştır."
  • "Kendisini tanıtma çabaları sonucunda nihayet iştihar etti."


İştihar Kelimesinin Diğer Dillerde Karşılıkları

"Iştihar" kelimesinin diğer dillerdeki karşılıkları, tanınma ve ün kazanma anlamına gelen kelimelerle örtüşür:

  • İngilizce: Fame, Renown, Reputation
  • Fransızca: Renommée, Notoriété
  • Arapça: اشتهار (iştihār)
  • Almanca: Ruhm, Berühmtheit
  • İspanyolca: Fama, Renombre
  • Rusça: Известность (izvestnost’)

TDK'ya Göre İştihar Kelimesinin Tanımı

Türk Dil Kurumu (TDK) sözlüğüne göre iştihar, eskimiş bir isim olarak tanımlanır ve "ün salma, tanınma" anlamına gelir. TDK'nın bu tanımı, kelimenin günümüzde kullanımını ve tarihsel anlamını anlamamıza yardımcı olur. Klasik Türkçede toplumsal itibar ve tanınırlık anlamında değerli görülen bu kelime, TDK tarafından "eski" olarak nitelendirilmekle birlikte, anlamında bir değişikliğe uğramamıştır.

"Iştihar" kelimesi, tanınma, ün kazanma veya toplum içinde adından söz ettirme anlamlarıyla Türkçede köklü bir yere sahiptir. Arapça kökeninden gelmesiyle birlikte Osmanlı döneminde kültür, sanat ve sosyal hayatın pek çok alanında sıkça kullanılmıştır. Modern Türkçede çok sık rastlanmasa da, edebi ve tarihsel metinlerde anlamını koruyan bu kelime, toplumsal itibar, tanınma ve ünlü olma kavramlarının güçlü bir ifadesi olarak değerlidir.

Iştihar etmek, kişinin toplumsal bir statüye ulaşmasını, adını duyurmasını ifade eden önemli bir kavramdır ve bu anlamıyla Türkçede özel bir yere sahiptir.

28.10.2024