Acem koşması nedir? Acem koşması ne anlama gelir?

Acem Koşması, aruz ölçüsünün "fâilâtün fâilâtün fâilün" kalıbıyla yazılan bir tür koşmadır. Bu tür koşmalar, Türk edebiyatında divan şiiri ve halk şiiri geleneklerinin bir sentezi olarak kabul edilir. "Acem" adı, genellikle İran (Fars) kültürünün etkisini ifade eder ve bu koşma türü, bu etkileri taşır.

Teknik Yapı:

• Aruz kalıbı: "Fâilâtün fâilâtün fâilün".
• Koşma türü: Türk halk edebiyatının özgün bir şiir formu olan koşma, aruz ölçüsüyle yazıldığında bu adla anılır.
• Acem vurgusu: Divan şiiri ve Fars etkisinin bu türde belirgin olduğu kabul edilir.

Örnek:

• "Gönül verdim güzel yâre, göz görür mi gayrı çare
  Sevda düştü yürekpare, ah ederken âh u zâre."

Acem Koşması Kelimesinin Kökeni

Kelime, "Acem" (İran/Fars) ve "Koşma" (Türk halk şiirinin bir türü) terimlerinden oluşur. Acem koşması, Türk halk şiirinin özgün formu olan koşmayı aruz ölçüsüyle söyleme çabasının bir ürünü olarak ortaya çıkmıştır. Bu bağlamda, Türk-İran edebiyatlarının etkisinin bir yansımasıdır.

Günlük Hayatta ve Tarihsel Kullanımı

Acem koşması, özellikle Osmanlı dönemi edebiyatında, halk şiirinden beslenen ancak divan şiirinin etkisiyle aruz kalıbıyla yazılan şiirleri tanımlamak için kullanılmıştır. Günümüzde bu terim daha çok edebiyat tarihi ve yazın teorisiyle ilgilenen çevrelerde bilinmektedir.

Tarihsel Kullanım:

• Divan edebiyatında, halk şiirine öykünen şairlerin aruz ölçüsüyle yazdıkları eserler Acem koşması olarak tanımlanmıştır.
• Halk şairleri arasında da divan edebiyatından etkilenerek aruz ölçüsüyle yazanlar bu türde eserler vermiştir.

Acem Koşması ile İlgili Diğer Terimler

• Koşma: Halk edebiyatında hece ölçüsüyle yazılan şiir türü.
• Aruz Ölçüsü: Türk edebiyatında Fars ve Arap şiirinden alınan ölçü sistemi.
• Divan Şiiri: Türk edebiyatının Fars ve Arap edebiyatından etkilenerek oluşturduğu klasik şiir geleneği.

Edebi ve Kültürel Kullanımı

Edebiyatta Acem Koşması, halk şiirine ait bir formu aruz ölçüsüyle işleyerek zenginleştiren şairlerin ürünüdür. Hem halk şiirinin samimiyetini hem de divan şiirinin zarafetini birleştirir.

Örnek: "Bir Acem koşması gibi zarif ve duygulu dizelerle bezenmişti şiir."

Acem Koşması, Türk halk şiiri ile divan şiiri arasında bir köprü kuran, aruz ölçüsüyle yazılmış bir koşma türüdür. Türk edebiyatında hem halk şiirinin duygu yüklü doğasını hem de divan şiirinin ince ve teknik yönünü bir araya getirir. Bu terim, Türk edebiyatındaki çok yönlü şiir geleneğini anlamak ve bu geleneğin İran etkilerini kavramak açısından önemli bir kavramdır.