Züğürtleyen bezirgân eski defterleri açar deyiminin açıklaması nedir?
Züğürtleyen bezirgân eski defterleri açar sözü, bir kişinin ya da kurumun geçmişteki başarılarını, düşkünlük ya da başarısızlık dönemlerinde hatırlayarak avunmaya çalışmasını ifade eder. Bu deyim, özellikle ekonomik, sosyal ya da profesyonel alanda eski gücünü yitiren kişilerin, geçmişteki durumlarına duyduğu özlemi ve bu durumu sık sık dile getirmesini eleştirir niteliktedir.
Züğürtleyen Bezirgân Eski Defterleri Açar Deyiminin Anlamı
Deyimin anlamını iki temel noktada inceleyebiliriz:
-
Züğürtleyen Bezirgân: Ekonomik zorluklar çeken ya da eski kazancını kaybeden bir tüccar anlamına gelir. "Bezirgân" kelimesi eski dilde tüccar ya da ticaretle uğraşan kişi demektir.
-
Eski Defterleri Açmak: Geçmişteki başarıları ve güzel günleri hatırlayarak bugünkü kötü durumu bir anlamda unutmaya çalışmak ya da eski itibarını göstermeye çalışmak anlamına gelir.
Bu deyim, geçmişteki başarılarını sürekli dile getirerek bugünkü başarısızlığını örtmeye çalışan kişilere atıfta bulunur.
Örnek Cümleler
- Eskiden büyük işler yapmıştı ama şimdi kimse yüzüne bakmıyor; züğürtleyen bezirgân eski defterleri açıyor.
- Şirketi iflas ettikten sonra sürekli eski kazançlarını anlatmaya başladı; züğürtleyen bezirgân gibi davranıyor.
Deyimin Kökeni
Bu deyim, ekonomik anlamda gerileme yaşayan tüccarların (bezirgânların) eski hesaplarını karıştırıp geçmişteki kazançlarını hatırlamalarını mecazi bir şekilde ifade eder. Osmanlı döneminde tüccarların ticaretle ilgili hesaplarını yazdıkları defterlere "eski defter" denirdi. Bu deyim, sadece ticaretle sınırlı kalmayıp her alanda, düşüş yaşayan insanların geçmiş başarılarına duyduğu özlemi dile getirmek için kullanılır.
Tarihsel Bağlam
Osmanlı'da ticaretle uğraşan bezirgânlar, ekonomik zorluklar yaşadıklarında eski başarılarını ve kazançlarını hatırlayarak teselli bulurlardı. Bu durum, sosyal çevrelerinde de fark edilirdi ve bazen alay konusu olabilirdi.
Günlük Hayatta Kullanımı
Deyim, genellikle eski başarılarına takılı kalıp, mevcut durumuna uyum sağlayamayan bireyler için kullanılır. Özellikle iş dünyasında, kariyerinde düşüş yaşayan kişilerin geçmişteki başarılarını sürekli dile getirmesi bu deyimi akla getirir.
Psikolojik Yönü
Bu davranış, insanın geçmişteki başarılarını bir nevi savunma mekanizması olarak kullanmasını da ifade eder. Kişi, mevcut başarısızlıklarından kaçmak için geçmişteki güzel anılarına sığınır.
Benzer Deyimler
- Elden ayaktan düşünce eski günleri anar: Geçmişteki güzel günleri hatırlama.
- Geçmiş günlere selam çakmak: Eski başarılarını anmak.
- Geçmişe mazi, yenisine nazar: Eskiye takılmaktansa yeniliklere odaklanmak gerektiğini ifade eden zıt bir deyim.
TDK’ye Göre Züğürtleyen Bezirgân Eski Defterleri Açar
Türk Dil Kurumu (TDK), bu deyimi şu şekilde tanımlar:
“Vaktiyle önemli işler yapmış olanlar düşkünlüklerinde eski durumlarını anarak avunmaya çalışırlar” anlamında kullanılan bir söz.
Deyimin Sosyal ve Toplumsal Yönü
Bu deyim, toplumsal değerler ve insan ilişkileri açısından da anlam taşır. İnsanların, geçmişteki başarılarıyla toplumda saygınlık kazanmaya çalışmaları ya da mevcut durumlarını bu şekilde örtbas etmeleri eleştirilen bir tutum olarak algılanabilir.
Züğürtleyen bezirgân eski defterleri açar, insanların düşüş dönemlerinde geçmiş başarılarına sığınma eğilimlerini ifade eden, anlamı derin bir deyimdir. Hem bireysel hem de toplumsal eleştiri içeren bu söz, geçmişe takılmak yerine bugüne odaklanmanın önemine dolaylı bir vurgu yapar. Bu deyim, özellikle başarısızlık sonrası tutumları sorgulamak için sıkça kullanılmaktadır.