Zifirlenmek ne demek? Zifirlenmek kelimesinin anlamı nedir?
Zifirlenmek, Türkçe'de hem fiziksel hem de mecazi anlamda "kararmak" veya "çok kirlenmek" durumunu ifade eden bir fiildir. İs, duman veya benzeri sebeplerle siyah bir renk alma veya çok kirli bir hale gelme durumunu tanımlamak için kullanılır. Günlük hayatta nadiren kullanılan bu kelime, daha çok edebi metinlerde ve özel anlatımlarda görülür.
Zifirlenmek Kelimesinin Anlamı
-
Nesnesiz - İs, duman vb. sebeplerle siyah bir renk almak:
Yoğun is veya dumanın bıraktığı etkiler sonucunda kararmış bir hale gelmek.
Örnek: "Zifirlenmiş baca boruları temizlenmeyi bekliyordu." -
Nesnesiz - Çok kirlenmek:
Fiziksel olarak aşırı kirli hale gelmek ya da mecazi anlamda yozlaşmak.
Örnek: "Ellerindeki zifirlenmiş izler, uzun çalışma saatlerinin bir kanıtıydı."
Zifirlenmek Kelimesinin Kökeni
"Zifirlenmek" kelimesi, "zifir" kökünden türetilmiş bir fiildir. Zifir, "yoğun karanlık" veya "is" anlamına gelir. "-lenmek" eki ile birleşerek, zifirle ilişkilendirilen kararma ve kirlenme durumlarını ifade eden bir fiil oluşturur.
Zifirlenmek ile İlgili Örnekler
- "Sobanın etrafındaki her şey zifirlenmiş, temizlenmesi zor bir hal almıştı."
- "Çocuklar oyun oynarken zifirlenmiş giysileriyle eve döndüler."
Zifirlenmek Kelimesinin Kullanım Alanları
Fiziksel Kirlenmeyi İfade Etmek İçin
Zifirlenmek, genellikle duman, is veya başka kirleticilerin etkisiyle siyah bir hale gelmeyi belirtir. Bu durum, özellikle sanayi veya eski tarz soba kullanımı gibi yerlerde sıkça karşılaşılan bir durumdur.
Örnek: "Bacanın içi tamamen zifirlenmiş, tıkanmıştı."
Mecazi ve Soyut Anlamda
Kelime, sadece fiziksel kirlenmeyi değil, aynı zamanda ahlaki veya duygusal yozlaşmayı da ifade edebilir.
Örnek: "Zifirlenen ilişkiler, artık eski samimiyetinden uzaktı."
Edebi Kullanım
Edebi metinlerde, atmosferi betimlemek veya bir olayın etkisini artırmak için sıkça kullanılır.
Örnek: Abdülaziz Bey’in ifadesi:
"... her yere götürdükleri kısa ve son derece zifirlenmiş çubukları da halk arasında ‘kurabiyeci çubuğuna benziyor’ tabiriyle ün salmıştı."
TDK'ye Göre Zifirlenmek Kelimesinin Anlamı
Türk Dil Kurumu (TDK), "zifirlenmek" kelimesini şu şekilde tanımlar:
- İs, duman vb. sebeplerle siyah bir renk almak.
- Çok kirlenmek.
Zifirlenmek ile Benzer Kelimeler
- Kararmak: Siyahlaşmak veya koyu renk almak.
- Kirlenmek: Temiz olmayan bir hale gelmek.
- Islanmak: Suya veya başka bir sıvıya maruz kalmak.
Zifirlenmek Kelimesinin Diğer Dillere Çevirisi
- İngilizce: To become sooty, to get dirty
- Almanca: Verrußen, verschmutzen
- Fransızca: Se noircir, se salir
- İspanyolca: Ennegrecerse, ensuciarse
- Arapça: يتسخ بالسخام (Yatasakh bil-sukham)
- Rusça: Покрываться копотью (Pokryvat'sya kopot'yu)
- Çince: 被烟熏黑 (Bèi yān xūn hēi)
Zifirlenmek Kelimesinin Günlük Hayattaki Kullanımı
Edebi ve mecazi bağlamların yanı sıra, zifirlenmek kelimesi günlük konuşma dilinde daha çok fiziksel kirlenme durumlarını ifade etmek için kullanılır. Eski evlerin bacaları, sanayi bölgeleri veya yoğun çalışma gerektiren meslekler bu durumu betimlemek için ideal bağlamlardır.
Zifirlenmek, Türkçe'nin zenginliklerinden biri olarak, kararma ve kirlenme durumlarını hem fiziksel hem de soyut anlamlarda ifade edebilen çok yönlü bir kelimedir. Tarihi ve edebi metinlerde sıkça kullanılan bu kelime, günlük dilde de kendine yer bulur. Bu güçlü tasvir gücü, kelimeyi anlam ve estetik bakımından özel kılar.