Yaşından küçük davranma hastalığı nedir? Nasıl tedavi edilir?
Yaşından küçük davranma hastalığı, psikolojide "regresyon" (gerileme) veya "Peter Pan sendromu" gibi kavramlarla açıklanabilir. Bu durum, kişinin yaşına uygun olmayan çocukça davranışlar sergilemesiyle karakterizedir. Psikiyatrik açıdan farklı nedenlere dayanabilir ve bireyin gelişim süreci, travmaları, psikolojik durumu ve kişilik yapısıyla ilişkili olabilir.
Yaşından Küçük Davranma Hastalığı Nedir?
Yaşından küçük davranma, bireyin duygusal, sosyal veya bilişsel olarak yaşına uygun olmayan hareketler ve düşünce yapısı sergilemesi durumudur. Bu davranış kalıpları bilinçli ya da bilinçsiz olarak ortaya çıkabilir ve farklı psikolojik rahatsızlıklarla ilişkili olabilir.
Bu duruma yol açan bazı psikolojik kavramlar şunlardır:
Regresyon (Gerileme)
Regresyon, bireyin stres, kaygı, travma veya depresyon gibi durumlarla baş edemediğinde daha erken gelişim dönemlerine geri dönmesi olarak tanımlanır. Çocukluk dönemine özgü davranışların sergilenmesi bu duruma işaret edebilir.
Örnek belirtiler:
- Sorunlarla olgun bir şekilde başa çıkmak yerine ağlamak, küsme veya öfke krizleri geçirmek
- Çocukça konuşma veya bebeksi ses tonu kullanma
- Aşırı ilgi ve bakım talep etme
- Oyunlarla ya da çocukluk dönemine ait nesnelerle (peluş oyuncak vb.) aşırı ilgilenme
- Bağımsız kararlar almakta zorlanma
Nedenleri:
- Yoğun stres ve travmatik olaylar
- Aşırı baskıcı veya koruyucu ebeveynler
- Özgüven eksikliği
- Kişilik bozuklukları
Peter Pan Sendromu
Peter Pan sendromu, yetişkin bireylerin sorumluluktan kaçınarak çocuk gibi yaşamaya devam etme eğilimi göstermesidir. İlk olarak 1983 yılında psikolog Dr. Dan Kiley tarafından tanımlanmıştır.
Özellikleri:
- Yetişkinlik sorumluluklarını reddetme (iş, evlilik, aile kurma vb.)
- Eğlence ve haz odaklı yaşam tarzı
- Bağımlı ilişkiler kurma (ebeveynlere veya partnerlere aşırı bağımlılık)
- Gerçeklikten kaçış (video oyunları, fantezi dünyaları, aşırı hayal kurma)
- Eleştiriye karşı aşırı duyarlılık
Kimlerde Görülür?
- Aşırı koruyucu ebeveynler tarafından büyütülen bireylerde
- Çocuklukta yeterli sorumluluk verilmemiş kişilerde
- Travma veya duygusal ihmal yaşayan bireylerde
- Bağımlılık geliştirme eğiliminde olan kişilerde
Borderline (Sınırda Kişilik) Bozukluğu ile Bağlantısı
Borderline kişilik bozukluğu (BPD) olan bireyler, bazen yaşlarına uygun olmayan aşırı duygusal tepkiler verebilirler. Ani öfke patlamaları, çocukça küsme davranışları ve ilgi arayışı gösterebilirler.
Yaşından Küçük Davranma Nasıl Tedavi Edilir?
Bu durumun altında yatan nedenler tespit edilerek uygun bir psikolojik destek süreci izlenmelidir.
1. Psikoterapi:
- Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Düşünce kalıplarını değiştirmeye yönelik etkili bir terapidir.
- Psikanaliz: Çocukluk travmaları ve bilinçaltındaki nedenleri anlamaya yönelik bir yaklaşımdır.
- Destekleyici Terapi: Özgüven geliştirmek ve bağımsızlık duygusunu artırmak için uygulanır.
2. Sosyal ve Aile Desteği:
- Aşırı koruyucu aile ortamlarının değiştirilmesi
- Bireyin küçük sorumluluklarla olgunlaşmasını teşvik etmek
- Bağımsızlık duygusunu geliştirmek için sosyal beceri eğitimleri
3. İlaç Tedavisi:
Eğer yaşından küçük davranma durumu depresyon, anksiyete veya başka bir psikiyatrik rahatsızlıkla ilişkiliyse, psikiyatrist uygun ilaç tedavisi önerebilir.
4. Günlük Yaşamda Yapılabilecekler:
- Kendi kararlarını vermeye teşvik etmek
- Sorumluluk almayı küçük adımlarla başlatmak
- Gerçekçi hedefler koyarak kişisel gelişimi desteklemek
Yaşından küçük davranma hastalığı, altında yatan psikolojik ve duygusal nedenlere bağlı olarak gelişen bir durumdur. Regresyon, Peter Pan sendromu ve bazı kişilik bozuklukları bu davranışların temelinde yer alabilir. Uzun vadede terapi ve doğru yönlendirme ile bireyin yaşına uygun bir duygusal ve sosyal olgunluk seviyesine ulaşması sağlanabilir.