Var evi, kerem evi; yok evi, elem evi atasözünün anlamı nedir?

"Var evi, kerem evi; yok evi, verem (elem) evi" atasözü, toplum içinde varlık ve yokluk arasındaki keskin farkları vurgulayan bir ifadedir. Genel anlamıyla, varlıklı olan ailelerin cömertlik gösterebileceği, yardıma açık olabileceği ve misafirperverlik sergileyebileceği ifade edilirken, yoksul ailelerin ise sıkıntılar içinde olduğu, verecek bir şeyleri olmadığı, hatta yaşadıkları sıkıntıların onları hasta ve mutsuz hale getirdiği anlatılmaktadır.

Atasözünün İç Yapısı ve Anlamı

Bu atasözü iki bölümden oluşur:

• Var evi, kerem evi: Burada "var" sözcüğü, zenginlik ve bolluğu simgelerken, "kerem" ise cömertlik ve yardımseverlik anlamına gelir. Yani varlıklı bir aile, cömerttir ve konuklarını güzel bir şekilde ağırlar. İhtiyaç sahiplerine yardım eli uzatır ve topluma katkıda bulunur.

• Yok evi, verem (elem) evi: "Yok" kelimesi, yoksulluğu simgelerken "verem" ya da "elem" kelimeleri sıkıntı, dert ve keder anlamına gelir. Yoksul bir ailenin evinde ne yardım edecek imkan vardır ne de mutlu bir ortam. Sıkıntı ve üzüntü, bu evin temel atmosferidir.

Bu atasözünün ana fikri, varlıklı insanların, sahip oldukları imkanlarla çevresine olumlu katkılarda bulunabileceklerini, yoksul insanların ise sıkıntılar içinde yaşamaktan dolayı böylesine cömert ve rahat olamayacaklarını ifade eder.

Atasözünün Tarihsel Süreci

Bu atasözünün kökeni, eski dönemlerde, özellikle toplumsal sınıflar arasındaki farklılıkların derin olduğu dönemlere dayanır. Eskiden köylerde veya küçük topluluklarda varlıklı ailelerin misafirperverliği ve yardımlaşmaya olan katkısı çok önemsenirdi. Toplumda "kerem sahibi" olmak, yani cömertlik göstermek, büyük bir erdem olarak görülürdü. Varlıklı aileler, bu sorumluluğu üstlenir, zor durumdaki komşularına destek olur ve gerektiğinde yardıma muhtaç insanlara sahip çıkarlardı. Yoksul aileler ise genellikle dert ve sıkıntı içindeydi, maddi olanakları olmadığı için yardım etmek bir yana, kendi sorunlarıyla baş etmek zorundaydılar.

Atasözünün Dini ve Manevi Yönü

Bu atasözünün dini açıdan da önemli bir yeri vardır. İslam dininde cömertlik, sadaka vermek ve yardımlaşmak büyük bir fazilet olarak kabul edilir. Maddi durumu iyi olan kişilerin, fakirlere yardım etmesi, misafir ağırlaması ve paylaşımda bulunması önemli bir ahlaki görev olarak görülür. Diğer yandan, yoksul olanların haline sabır göstermesi ve durumlarını idare etmesi beklenir. Bu atasözü, İslami bir öğreti olan cömertlik ve yardımlaşmanın toplumda ne denli önemli olduğunu vurgular.

Atasözünün Günlük Hayatta Kullanımı

Günümüzde bu atasözü, hala sosyal ve ekonomik sınıflar arasındaki farkları anlatmak için kullanılabilir. Özellikle zengin ailelerin cömertliği, misafirperverliği ve yardıma açık olmaları ile yoksul ailelerin maddi olanaksızlıklarından kaynaklanan sıkıntı ve dertlerle boğuşması arasındaki farkları dile getirmek için söylenir.

Örnek cümleler:

• "Ahmet Bey’in ailesi gerçekten de ‘var evi, kerem evi’ atasözünü hak ediyor, ihtiyaç sahibi herkese yardım ediyorlar."
• "Yoksul bir evde, çoğu zaman ‘yok evi, verem evi’ dediğimiz gibi sadece sıkıntı ve dert bulunur."

Atasözünün Manevi ve Ahlaki Yönleri

Bu atasözü, maddi durumu iyi olan bireylerin toplum içindeki sorumluluklarına da bir vurgu yapmaktadır. Varlık sahibi kişiler, yalnızca kendilerine değil, çevrelerindekilere de yardımcı olmalıdır. Cömertlik ve yardımlaşma, sadece maddi değil, manevi olarak da insanları rahatlatan ve toplumsal dayanışmayı güçlendiren önemli erdemlerdir. Atasözünde geçen "kerem", sadece maddi yardım değil, aynı zamanda manevi destek anlamına da gelebilir. Zenginliğin sadece maddi boyutu değil, gönül zenginliği ve cömertliğin manevi değerine de işaret eder.

TDK'da "Var evi, kerem evi; yok evi, verem (elem) evi" Atasözünün Anlamı

Türk Dil Kurumu’na göre, "Var evi, kerem evi; yok evi, verem (elem) evi" atasözü, "varlıklı ailelerin konuklarını iyi ağırlayıp yardımlarda bulunabileceği, yoksul ailelerin ise dertten ve sıkıntıdan başka bir şey veremeyeceği" anlamına gelir. Bu ifade, ekonomik farklılıkların insanlar üzerindeki etkisini ve bu durumun bireylerin davranışlarını nasıl şekillendirdiğini özetler.

Benzer Atasözleri

• "Komşu komşunun külüne muhtaçtır.": Bu atasözü, komşuların birbirine her zaman yardım etmesi gerektiğini, maddi durum ne olursa olsun, dayanışmanın önemini vurgular.
• "Aç tavuk, kendini buğday ambarında sanır.": Yoksulluk ve ihtiyaç içinde olan kişilerin, maddi imkansızlıkları nedeniyle hayaller kurup kendilerini geçici olarak rahatlatmalarını ifade eder.
  
  

"Var evi, kerem evi; yok evi, verem (elem) evi" atasözü, toplum içindeki ekonomik farklılıkların insan davranışlarına ve toplumsal ilişkilerine nasıl yansıdığını derinlemesine anlatır. Bu atasözü, cömertlik ve yardımlaşmanın erdemine vurgu yaparken, yoksulluğun getirdiği sıkıntıları da gözler önüne serer. Atasözü, zenginliğin sadece maddi değil, manevi bir sorumluluk taşıdığını da hatırlatır.

Atasözünün İngilizcesi:

• "A wealthy home is a house of generosity; a poor home is a house of sorrow."

Atasözünün İspanyolcası:

• "La casa rica es una casa de generosidad; la casa pobre es una casa de tristeza."