URL başarıyla kopyalandı!

https://webratik.com/

Tüberküloz nedir? Belirtileri nelerdir?

Tüberküloz nedir? Belirtileri nelerdir?

Tüberküloz (TB), Mycobacterium tuberculosis bakterisinin neden olduğu ve genellikle akciğerleri etkileyen bulaşıcı bir hastalıktır. Halk arasında “verem” olarak da bilinen tüberküloz, özellikle solunum yoluyla bulaşır. Enfekte bir kişinin öksürmesi, hapşırması veya konuşması sırasında havaya yayılan bakteriler, sağlıklı kişilere ulaşarak onları da enfekte edebilir. Dünya Sağlık Örgütü'ne göre, tüberküloz en ölümcül bulaşıcı hastalıklardan biridir ve özellikle düşük gelirli ülkelerde ciddi bir halk sağlığı sorunu olarak varlığını sürdürmektedir.

Tüberkülozun Tarihçesi ve Yaygınlığı

Tüberküloz, antik çağlardan bu yana insanlığın karşı karşıya olduğu bir hastalıktır. Tarih boyunca farklı adlarla anılmış ve salgınlara yol açmıştır. Özellikle 19. yüzyılda Avrupa’da çok sayıda ölüme neden olmuştur. Tüberküloz, günümüzde aşı ve ilaç tedavileri ile kontrol altına alınabilir hale gelmiştir. Ancak, HIV/AIDS gibi bağışıklık sistemini zayıflatan hastalıklar ve antibiyotiklere karşı dirençli tüberküloz türlerinin artması, hastalığın kontrol edilmesini zorlaştırmaktadır.

Tüberkülozun Bulaşma Yolları

Tüberküloz, en yaygın olarak havadan bulaşır. Aktif tüberküloz hastası bir kişi öksürdüğünde veya hapşırdığında, bakteriler küçük damlacıklar halinde havaya yayılır. Bu bakteriler, sağlıklı bir kişinin solunum yoluna girdiğinde enfeksiyona neden olabilir. Tüberkülozun yayılmasını önlemek için hastaların tedavi altına alınması ve toplu yaşam alanlarında bulaşmanın önlenmesine yönelik tedbirler alınması önemlidir.

Tüberkülozun Belirtileri

Tüberküloz, vücudun farklı bölgelerinde ortaya çıkabilse de en yaygın şekli olan “akciğer tüberkülozu” olarak bilinir. Belirtiler, hastalığın evresine ve vücuttaki etkisine göre değişiklik gösterebilir. En yaygın tüberküloz belirtileri şunlardır:

  1. Sürekli Öksürük: Üç haftadan uzun süren, geçmeyen öksürük, tüberkülozun en tipik belirtilerinden biridir. Bu öksürük genellikle balgamlıdır ve ilerleyen safhalarda kan da görülebilir.

  2. Göğüs Ağrısı: Solunum sırasında hissedilen keskin bir göğüs ağrısı, tüberküloz enfeksiyonunun yaygın belirtilerindendir.

  3. Ateş: Genellikle akşam saatlerinde hafif ateş görülür. Yüksek ateş tüberkülozun ilerlemiş aşamalarında ortaya çıkabilir.

  4. Gece Terlemeleri: Tüberküloz hastaları gece yoğun terleme yaşar. Bu durum hastalığın ilerlemiş olduğu vakalarda daha sık görülür.

  5. Kilo Kaybı ve İştahsızlık: İştah kaybı ve hızla kilo verme, tüberküloz hastalarında sıklıkla rastlanan belirtilerdendir.

  6. Halsizlik ve Yorgunluk: Tüberküloz, hastalarda ciddi bir halsizlik ve sürekli yorgunluk hissi yaratır.

  7. Nefes Darlığı: Özellikle ilerlemiş vakalarda solunum güçlüğü ve nefes darlığı gözlemlenebilir.


Tüberküloz, bazen böbrek, omurga, beyin gibi organlara da yayılabilir ve bu durumda organlara özgü belirtiler gösterebilir. Örneğin, beyin tüberkülozunda baş ağrısı ve nörolojik belirtiler, omurga tüberkülozunda ise sırt ağrısı görülebilir.

Tüberküloz Türleri

  1. Akciğer Tüberkülozu: En yaygın tüberküloz türü olup, akciğerleri etkiler ve bulaşıcılığı en yüksek olan formdur.

  2. Ekstrapulmoner Tüberküloz: Akciğerler dışında lenf bezleri, böbrek, beyin, omurga gibi organları etkileyen tüberküloz türüdür. Bulaşıcılığı daha düşüktür.

  3. Latent Tüberküloz: Vücutta tüberküloz bakterisi bulunmasına rağmen hastalık aktif değildir. Belirti göstermez ve bulaşıcı değildir, ancak ileride aktif hale gelme riski taşır.

  4. Multidrug-resistant (MDR) Tüberküloz: Birkaç ilaca karşı direnç geliştirmiş tüberküloz türüdür. Tedavisi daha zordur ve daha uzun süre tedavi gerektirir.


Tüberküloz Teşhisi

Tüberküloz teşhisi için kullanılan başlıca yöntemler şunlardır:

  • Mantoux Testi: Deri altına tüberküloz antijeni enjekte edilerek yapılan bu test, vücutta tüberküloz bakterisinin var olup olmadığını gösterir.

  • Tüberkülin Deri Testi (PPD): Vücuda enjekte edilen antijene karşı bağışıklık sistemi tarafından gösterilen reaksiyon değerlendirilir.

  • Balgam Testi: Akciğer tüberkülozu şüphesinde, hastadan alınan balgam örneği mikroskop altında incelenir ve bakterinin varlığı kontrol edilir.

  • Akciğer Grafisi (Röntgen): Akciğerlerde enfeksiyon olup olmadığını anlamak için yapılan görüntüleme yöntemidir.


Tüberküloz Tedavisi

Tüberküloz tedavisi, ilaçlar yardımıyla yapılır ve genellikle 6 ay süren uzun bir tedavi sürecini kapsar. Tedavi sürecinde kullanılan ilaçlar şu şekildedir:

  • Antibiyotikler: Rifampin, izoniazid, etambutol ve pirazinamid gibi antibiyotikler tedavi sürecinin temel ilaçlarıdır.

  • Dirençli Vakalar İçin Alternatif İlaçlar: Multidrug-resistant tüberküloz gibi ilaçlara dirençli vakalarda, daha güçlü ve farklı antibiyotikler kullanılabilir.

Tedavinin başarılı olması için ilaçların düzenli kullanılması ve doktorun belirlediği tedavi planına uyulması şarttır. Tedaviyi yarıda bırakmak veya düzensiz kullanmak, bakterinin ilaçlara karşı direnç geliştirmesine yol açabilir.

Tüberkülozdan Korunma Yolları

  1. BCG Aşısı: Tüberkülozdan korunmak için bebeklik döneminde uygulanan BCG aşısı, en etkili koruma yöntemlerinden biridir.
  2. Hijyen Kurallarına Uymak: Aktif tüberküloz hastalarının çevreye yayılmasını önlemek amacıyla maske kullanması ve hijyen kurallarına dikkat etmesi gerekir.
  3. Bağışıklık Sistemini Güçlendirmek: Bağışıklık sistemini güçlü tutarak, hastalığın vücutta yayılmasını önlemek mümkündür. Dengeli beslenme, düzenli egzersiz ve yeterli uyku bağışıklığı güçlendirir.
  4. Düzenli Kontrol: Tüberküloz riski taşıyan kişilerin düzenli olarak sağlık kontrolünden geçmesi ve erken teşhis için test yaptırması önemlidir.

Tüberküloz, tedavi edilmediğinde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen, ancak doğru tedavi ile kontrol altına alınabilen bir hastalıktır. Özellikle erken teşhis, tedavi sürecinde başarı şansını artırır ve bulaşma riskini azaltır. BCG aşısı, hijyen kuralları ve bağışıklık sisteminin güçlendirilmesi gibi önlemler, tüberkülozdan korunmada etkili yöntemlerdir.

02.11.2024