URL başarıyla kopyalandı!

https://webratik.com/

Sirkat ne demek? Sirkat kelimesinin anlamı nedir?

Sirkat ne demek? Sirkat kelimesinin anlamı nedir?

Sirkat kelimesi, Osmanlı Türkçesi’nde sıklıkla kullanılan Arapça kökenli bir terimdir ve “çalma” veya “hırsızlık” anlamına gelir. Osmanlı döneminde hukuk, edebiyat ve günlük konuşmalarda kendine yer bulmuş olan bu kelime, günümüzde kullanılmamakla birlikte eski metinlerde ve klasik Türk edebiyatında sıkça rastlanır.

Sirkat Kelimesinin Kökeni ve Yapısı

Köken: Arapça kökenli olan sirkat (سِرْقَة), “çalmak” ya da “hırsızlık yapmak” anlamına gelen Arapça “saraka” fiilinden türemiştir. Bu kökten türeyen “sirkat” kelimesi de Türkçede aynı anlamda kullanılmaktadır.

Tür: İsim (Ar. “sirḳat”)

TDK’ye Göre Anlamı: Türk Dil Kurumu’na göre sirkat kelimesi, “hırsızlık” anlamına gelmektedir ve artık eskimiş bir kelimedir. Özellikle Osmanlı dönemi metinlerinde bu terimin izlerine rastlanabilir.

Sirkat Kelimesinin Tarihsel Süreci

Sirkat kelimesi, özellikle Osmanlı İmparatorluğu döneminde hırsızlık vakalarının anlatımında, hukuki metinlerde ve edebi eserlerde geniş yer bulmuştur. Dönemin dilinde “sirkat etmek” ifadesi, çalmak veya hırsızlık yapmak anlamına gelirdi. Hem günlük yaşamda hem de şairler ve yazarlar tarafından sıklıkla kullanılan bu terim, zamanla Türkçenin sadeleşmesi ve modernleşmesiyle günümüzde kullanım dışı kalmıştır.

Edebiyatta Sirkat: Klasik Eserlerden Örnekler

Sirkat kelimesi, klasik Türk edebiyatında, özellikle manzumelerde estetik bir üslupla yer almıştır. Örneğin:

  • Sünbülzâde Vehbî bu kelimeyi, “Sirkat-i şi’r edene kat’-ı zeban lâzımdır” dizesinde kullanarak, “şiir çalanın dilinin kesilmesi gerektiğini” belirten sert bir ifade kullanmıştır. Bu, o dönemde şiirlerin çalınmasının da hırsızlık olarak görüldüğünü yansıtır.
  • Şinâsî, bir beytinde sirkat kelimesini kullanarak, bülbülün ötüşünü çalma anlamında kullanmış, bu sayede kelimenin soyut bir mecaz olarak sanat eserlerinin çalınması için de kullanılabileceğini göstermiştir.


Sirkat ile İlgili Terimler ve Deyimler

  • Sirkat etmek (eylemek): Hırsızlık yapmak, çalmak anlamına gelir. Örneğin, "Adam sirkat etmekle suçlanıyordu."
  • Sirkat töhmeti: Bir kişiye hırsızlık yapma suçlamasında bulunmak anlamında kullanılır. Bu deyim, özellikle hukuk metinlerinde yer almıştır.


Sirkat Kelimesinin Günlük Hayatta Kullanımı

Osmanlı döneminde sirkat, hukuk ve ahlaki değerler açısından ağır bir suç olarak kabul edilirdi. Hırsızlık yapan kimseye ağır cezalar verilirdi ve toplumda saygınlığını kaybederdi. Günümüzde ise bu kelime yerini modern Türkçede “hırsızlık” ve “çalmak” gibi ifadelere bırakmıştır.

Sirkat Kelimesinin Manevi ve Ahlaki Yönleri

Osmanlı kültüründe sirkat, yalnızca bir suç değil aynı zamanda toplumsal ve dini olarak da kınanan bir davranış olarak kabul edilirdi. Dinî olarak “kul hakkı” kavramıyla ilişkilendirilen sirkat, kişinin hem bu dünyada hem de ahirette karşılaşacağı cezaları içerirdi. Bu nedenle, hırsızlık yapan bir kişinin yalnızca adalet karşısında değil, manevi olarak da bedel ödeyeceği inancı hakimdi.

Örnek Cümleler ile Sirkat Kelimesinin Kullanımı

  1. Edebiyattan Bir Örnek: "Şair, nağmeyi sirkat eden bülbülü dinleyene acı ve keder dolu bir yankı bırakır."
  2. Hukuki Bir Örnek: "O dönemde sirkat töhmetiyle suçlanan bir kimse mahkemeye çıkarılır, ağır bir şekilde cezalandırılırdı."


TDK’de Sirkat Kelimesinin Tanımı

TDK’ye Göre Anlamı:

  • Sirkat: Çalma, hırsızlık.
  • Örnek Cümle: "Zira bu sirkat ve cinnet hikâyelerinden sonra ne kadar ısrar etsem … oraya nafile yere gitmeme mâni olmak isteyeceklerini biliyordum." — Abdülhak Şinasi Hisar


Farklı Dillerde Sirkat Kelimesi

  • Osmanlıca: Sirkat (سِرْقَة)
  • İngilizce: Theft, larceny
  • Arapça: سرقة (sariqa)
  • Farsça: سرقت (sirat)
  • Fransızca: Vol

Sirkat kelimesi, Osmanlı Türkçesinde sıkça kullanılan, anlamı hırsızlık olan bir terimdir. Günümüzde kullanımda olmamakla birlikte, tarihsel ve edebi değer açısından önemli bir yere sahiptir. Dini ve ahlaki açıdan da Osmanlı toplumunda hırsızlık kötü bir davranış olarak kabul edilmiş, hukukta ağır yaptırımlarla cezalandırılmıştır. Klasik edebiyat ve eski metinlerde karşılaştığımız bu terim, dilin sadeleşmesiyle yerini “hırsızlık” ifadesine bırakmıştır.

Sirkat, günümüzde eski metinlerin incelenmesinde önem arz eden, tarihin dilinde yer etmiş bir kavram olarak akademik çalışmalarda kullanılmaktadır.

02.11.2024