"Etme bulma dünyası" deyiminin anlamı nedir?

"Etme bulma dünyası" deyimi, kişinin başkalarına yaptığı kötülüklerin ya da iyiliklerin bir gün kendisine döneceğini, yaşamın adaletli bir döngü içerisinde olduğunu ifade eder. Bu deyim, genellikle kötülük yapan bir kişinin, bir gün aynı kötülükle karşılaşacağı uyarısını taşır. Aynı zamanda, iyilik yapanların da bir gün yaptıkları iyiliklerin karşılığını alacağına dair bir mesaj içerir.

Deyimin İç Yapısı ve Anlamı

Deyimde geçen "etme" fiili, bir eylemi gerçekleştirme anlamına gelirken, "bulma" ise o eylemin sonucunu elde etme anlamını taşır. Bu iki fiil, hayatın döngüselliğine ve insan eylemlerinin sonuçlarına vurgu yapar. Deyim, yaşamda yapılan her şeyin, olumlu ya da olumsuz, bir geri dönüşü olduğunu anlatır. "Dünya" kelimesi ise bu döngünün yaşandığı yer olan hayatı simgeler.

Deyimin kökeninde karma yasasına benzer bir inanç yatmaktadır. Yani, her eylemin bir sonucu vardır ve bu sonuç er ya da geç bireyin karşısına çıkar. İnsanın kendi kaderini şekillendiren en önemli unsurun kendi yaptıkları olduğu düşünülür.

Deyimin Tarihsel Süreci

"Etme bulma dünyası" deyimi, kökleri derinlere dayanan bir halk bilgeliği içermektedir. İnsanların adalet anlayışına ve ilahi dengeye olan inançları, bu deyimin zamanla dilimize yerleşmesine neden olmuştur. Türk kültüründe, özellikle Orta Asya’dan gelen şamanizm ve İslamiyet etkisiyle, yaşamın bir denge üzerine kurulu olduğuna inanılmıştır. Tarihsel süreçte, bu deyim insanların başkalarına karşı tutumlarının sonuçlarıyla yüzleşeceklerine dair bir öğüt niteliğinde halk arasında yaygınlaşmıştır.

Deyimin Dini ve Manevi Yönü

"Etme bulma dünyası" deyimi, İslam inancında sıkça geçen "Allah’ın adaleti" kavramıyla da örtüşmektedir. İslam'a göre, insanın bu dünyada yaptıkları, ahirette karşısına çıkacak ve her yapılanın bir karşılığı olacaktır. Bu bağlamda, deyim, manevi bir boyut kazanarak, insanların kötülük yapmaktan kaçınması gerektiği mesajını taşır. Kuran-ı Kerim'de de bu konuyla ilgili ayetler bulunur. Özellikle, "Her kim zerre kadar iyilik yaparsa karşılığını görecektir; her kim de zerre kadar kötülük yaparsa karşılığını görecektir." (Zilzal Suresi, 7-8. ayetler) bu deyimin dini ve ahlaki temeline ışık tutar.

Deyimin Kişilik Özellikleriyle İlgili Yönü

Bu deyimi söyleyen kişiler, genellikle adalet duygusuna sahip, başkalarının haklarına saygı gösteren ve kötülükten kaçınan bireylerdir. Aynı zamanda, kötülük yapanların er ya da geç cezalandırılacağına inanan insanlar tarafından kullanılır. Kişilik özellikleri açısından dürüst, sorumluluk sahibi, vicdanlı ve empatik insanlar, bu deyimi hayatlarında ilke edinirler.

Deyimin Günlük Hayatta Kullanımı

Günlük hayatta "etme bulma dünyası" deyimi, genellikle birinin kötü bir davranışta bulunması sonrasında söylenir. Örneğin, birisi bir başkasına haksızlık ettiğinde, çevresindeki insanlar bu kişinin ileride aynı haksızlığa uğrayacağına dair bir uyarıda bulunarak bu deyimi kullanabilirler. Ayrıca, iyilik yapan birinin de sonunda iyilikle karşılaşacağını ima etmek için kullanılır.

Örneğin:

• "O kadar insanın kalbini kırdı, bak gör işte, etme bulma dünyası!"
• "Kimseye kötülük yapmamaya çalışıyorum, sonuçta burası etme bulma dünyası."

Deyimin Manevi ve Ahlaki Yönleri

"Etme bulma dünyası" deyimi, hem bireyler arası ilişkilerde hem de toplumsal hayatta önemli ahlaki dersler içermektedir. Deyim, insanları kötülük yapmaktan kaçınmaya, iyilik yapmaya teşvik eder ve eylemlerimizin sonuçlarının kaçınılmaz olduğunu hatırlatır. Bu bağlamda, sosyal sorumluluk bilinci geliştiren, insanlara karşı merhametli olmayı öğütleyen bir yönü vardır. Ayrıca, vicdan ve adalet duygularını pekiştiren bir öğretidir. Toplumda karşılıklı saygı, sevgi ve iyilik kavramlarını güçlendiren bir rol oynar.

Deyimin TDK'daki Anlamı

Türk Dil Kurumu (TDK), "etme bulma dünyası" deyimini "kötülük edenin karşılığını göreceği dünya" olarak tanımlar. Bu tanım, deyimin temel anlamını kısa ve öz bir şekilde özetlemektedir. Yani, dünya üzerinde yapılan her eylemin bir karşılığının olacağı vurgulanır.

Deyime Benzer Deyimlerden Örnekler

• Ne ekersen onu biçersin: Bu deyim de "etme bulma dünyası" gibi, kişinin yaptıklarının sonucunu mutlaka alacağını ifade eder.
• Keser döner sap döner, gün gelir hesap döner: Bu deyim, kötülük edenlerin bir gün mutlaka bunun karşılığını göreceğini anlatır.
• Rüzgar eken fırtına biçer: Kötülük yapanın, daha büyük bir kötülükle karşılaşacağına dair bir anlam taşır.
  
  

"Etme bulma dünyası" deyimi, hem bireysel hem de toplumsal yaşamda büyük bir anlam taşır. İnsanlara yaptıklarının karşılığını bir şekilde alacaklarını hatırlatarak, onları iyilik yapmaya, kötülükten kaçınmaya yönlendirir. Tarihsel, dini ve manevi boyutlarıyla derin bir bilgelik içeren bu deyim, Türk kültüründe adalet ve vicdanın önemini vurgulayan önemli bir deyimdir.