Pragmatik ne demek? Pragmatik kelimesinin anlamı nedir?
Pragmatik, Türkçeye Fransızca pragmatique sözcüğünden geçmiş bir sıfattır. Kökeni Yunanca pragma (eylem, iş) kelimesine dayanmaktadır ve Latinceye de pragmaticus olarak geçmiştir. Pragmatik, kelime anlamıyla "yararcı" olarak tanımlanır ve bir düşünce ya da tutumun hayata uyum sağlama veya günlük hayattaki başarısı açısından değerlendirildiğini ifade eder. Felsefi bir kavram olarak pragmatik, teoriden ziyade pratik faydayı, uygulamalı çözüm odaklı yaklaşımları ön plana çıkarır.
Pragmatizmin Felsefi Arka Planı
Pragmatizmin Ortaya Çıkışı ve Öncüleri
Pragmatizm, 19. yüzyılda Amerika’da doğan ve deneyime, faydaya odaklanan bir felsefi akımdır. Bu felsefenin kurucu isimleri arasında Charles Sanders Peirce, William James ve John Dewey gibi düşünürler öne çıkar. Pragmatizm, doğruluğun teorik bir temele değil, eylemin sonuçlarına bağlı olarak değerlendirilebileceğini savunur. Yani, bir fikrin veya inancın değeri, onun pratikte nasıl işlediği ve ne tür sonuçlar doğurduğuna göre belirlenir.
William James pragmatizmi, "gerçeklik ve doğruluğun, kişinin hayatında olumlu bir sonuç doğurması" olarak tanımlar. Ona göre, bir düşünce veya inanç, eğer kişinin hayatında pratik fayda sağlıyorsa, o düşünce veya inanç doğrudur.
Pragmatik ve Yararcı Tutum
Pragmatik tutum, hayatın her alanında uygulanabilir bir yöntemdir ve bir düşünce ya da davranışın işlevselliğine odaklanır. Pragmatik yaklaşım, teoriye dayalı bir akıl yürütmeden ziyade, günlük hayattaki etkisine odaklanarak sonuç odaklı bir düşünme biçimini teşvik eder. Bu nedenle, eğitimden siyasete kadar birçok alanda pratik faydaları ön planda tutan bir anlayış olarak kullanılır.
Pragmatizmin Günlük Hayata Etkisi
Pragmatik yaklaşım, bireylerin günlük yaşamlarında karşılaştıkları sorunları çözme süreçlerinde fayda sağlar. Örneğin:
- Eğitimde Pragmatik Yaklaşım: Eğitimin amacı, bireylere teorik bilgilerden ziyade, yaşamda karşılaşabilecekleri problemleri çözme becerisi kazandırmak olarak belirlenir.
- İş Dünyasında Pragmatik Tutum: İş yaşamında pragmatik bir yaklaşım, çalışanların ve yöneticilerin hedefe yönelik, çözüm odaklı ve esnek stratejiler geliştirmelerini sağlar.
Bu bağlamda pragmatik yaklaşım, bireyin yaşamındaki başarı ve uyum düzeyini artıran bir yöntem olarak ortaya çıkar.
Pragmatik Tutum ve Yararcılık İlişkisi
Yararcılık (faydacılık) ile pragmatizm arasında benzerlikler vardır ancak aynı şey değildirler. Yararcılık, bir eylemin doğruluğunu onun sağladığı yarara göre değerlendirirken, pragmatizm bir düşünce veya teorinin işlevselliğini ve hayattaki karşılığını sorgular. Bu yüzden pragmatik bir tutum, yalnızca faydalı olanı değil, aynı zamanda pratik olarak uygulanabilir olanı tercih eder.
Pragmatik Sözcüğün TDK Tanımı
Türk Dil Kurumu’na (TDK) göre pragmatik, "yararcı" anlamında kullanılır. Felsefi bir terim olarak pragmatik, teoriden çok uygulamada işe yarayan, pratikte faydalı sonuçlar sağlayan bir yaklaşımı ifade eder. Günlük dilde de pragmatik tutum, pratik ve faydalı olanı tercih etmek anlamında kullanılır.
Pragmatik Kelimesinin Edebiyatta ve Felsefede Kullanımı
Pragmatik sözcüğü, edebiyat ve felsefede de sıkça karşımıza çıkar. Osmanlıcılık düşüncesi, bunun tarihsel bir örneğidir; çünkü Osmanlıcılık ideolojisi, salt tarihsel bir ulusçuluk değil, aynı zamanda pratik bir yarar sağlayan yurtseverlik anlayışı olarak değerlendirilir. Bu bağlamda:
"Osmanlıcılık sağlam târih şuuruna dayanan bir ulusçuluk değildi; pragmatik ve belli bir coğrafyadaki geleneklere dayanan yurtseverlik ideolojisiydi."
(Cogito)
Bu örnekte, pragmatik bir ideolojinin belli bir amaca hizmet eden, fayda sağlayan yönü vurgulanmaktadır.
Pragmatik Kelimesinin Günlük Hayatta Kullanımı
Pragmatik kelimesi, günlük konuşma dilinde de karşımıza çıkan bir terimdir. Genellikle bir sorun karşısında çözüm odaklı, sonuç alıcı bir yaklaşımı ifade eder. Örneğin:
- "Bu konuda pragmatik düşünmeliyiz."
Bu cümlede, konunun teorik yönlerini bir kenara bırakarak pratik bir çözüm arayışına girilmesi gerektiği vurgulanmaktadır. - "Pragmatik bir çözüm geliştirmeliyiz."
Burada, olayın çözümü için işlevsel ve hızlı bir yöntemin önemi vurgulanır.
Farklı Dillerde Pragmatik
- İngilizce: Pragmatic
- Fransızca: Pragmatique
- Almanca: Pragmatisch
- İspanyolca: Pragmático
- İtalyanca: Pragmatico
- Rusça: Прагматический (Pragmaticheskiy)
- Çince: 务实的 (wù shí de)
- Arapça: براغماتي (baraghmāti)
Pragmatik, teorik düşüncelerden çok, uygulamaya dönük ve fayda sağlayan yaklaşımları ifade eden bir kavramdır. Felsefi anlamda, özellikle pragmatizmin temelini oluşturur ve günlük yaşamda pratik çözümler sunma gereksinimini karşılayan bir tutum olarak öne çıkar. Bireylerin ve toplumların sorunları çözmede pragmatik yaklaşımları benimsemeleri, esneklik ve uyum kabiliyetlerini artıran önemli bir unsur olarak kabul edilir.