URL başarıyla kopyalandı!

https://webratik.com/

Piyade kelimesinin anlamları nelerdir? Piyade ne demek?

Piyade kelimesinin anlamları nelerdir? Piyade ne demek?

Piyade: Askeri Sınıf, Kayık Türü ve Yaya Anlamlarıyla Çok Yönlü Bir Terim

"Piyade" kelimesi, Farsça kökenli olup askerlikte "yaya olarak savaşan asker sınıfı" anlamında kullanılan bir terimdir. Bu kelime, çeşitli bağlamlarda farklı anlamlar kazanmıştır. Günümüzde, özellikle askeri bir terim olarak kullanılan piyade, satranç taşlarından hafif bir kayık türüne kadar geniş bir kullanım alanına sahiptir. Türkçede köklü bir yer edinmiş olan piyade kelimesi, Osmanlı döneminden itibaren çeşitli alanlarda farklı anlamlarda kullanılagelmiştir. Bu yazıda piyade kelimesinin anlamlarını, tarihçesini, halk ağzındaki kullanımlarını, TDK tanımını ve mecazi anlamlarını ele alacağız.

Piyade Kelimesinin Anlamları

1. Yaya Savaşan Asker Sınıfı

Piyade kelimesinin en yaygın ve temel anlamı, yaya olarak savaşan asker sınıfını ifade eder. Askeri alanda piyadeler, savaşlarda genellikle ön saflarda yer alır ve kara muharebelerinde önemli bir rol oynar. Bu anlamıyla piyade, geçmişten günümüze kadar askeri terminolojide yaygın olarak kullanılmıştır.

Örnek Cümle:

  • "Piyadeler savaşta genellikle en önde giderler."


2. Askeri Sınıfa Mensup Asker

Piyade, yalnızca asker sınıfını değil, aynı zamanda bu sınıfa mensup olan askerin kendisini de tanımlar. Bir asker için "piyade" ifadesi, onun yaya olarak savaşma görevinde olduğunu belirtir.

Örnek Cümle:

  • "Sınıfımda piyade birincisi olarak çıktım." – Ömer Seyfettin


3. Satrançta Piyon

Piyade, satranç oyununda değerce en küçük taşlardan olan piyon anlamında da kullanılır. Bu taşlar, oyunun ön sırasına dizilen ve oyunun başından sonuna kadar stratejik olarak önemli olan taşları ifade eder.

Örnek Cümle:

  • "Satrançta piyadeleri doğru kullanmak, oyunun kaderini belirleyebilir."


4. Hafif ve Kürekli Kayık

Piyade, aynı zamanda hafif bir kayık türünü tanımlamak için kullanılır. Çift kürekle yönetilen bu narin yapılı kayık, özellikle Osmanlı döneminde Boğaz'da ve deniz kenarlarında kullanılan bir taşıma aracı olarak dikkat çeker. Kelimenin bu anlamı, İtalyanca kökenli olup "piata" kelimesinden türemiştir.

Örnek Cümle:

  • "İkimiz binip açılsak ne olur şu hoş havada / Yanımızda işte hazır iki çifte bir piyade." – Muallim Naci


5. Yaya Olan Kişi (Eskimiş Anlamıyla)

Eski Türkçede piyade kelimesi, "yaya" anlamında da kullanılmıştır. Özellikle Osmanlı döneminde, yaya olan insanlar için kullanılan bu anlam, günümüzde eskimiş bir ifade olarak kabul edilmektedir.

Örnek Cümle:

  • "Üftâde bir piyâdeyim ey şehsüvâr dur." – Muallim Naci


6. Gücü veya Bilgisi Olmayan Kimse (Eskimiş Anlamıyla)

Piyade, aynı zamanda mecazi anlamda "bir konuda yeterli bilgi ve beceriye sahip olmayan kimse" anlamında da kullanılmıştır. Bu anlam, eski dönemlerde "acemi" veya "tecrübesiz" kişileri ifade etmek amacıyla kullanılırdı.

Örnek Cümle:

  • "Seyahat hususunda piyadedir." – Muallim Naci


TDK Tanımı

Türk Dil Kurumu (TDK), piyade kelimesini şu anlamlarda tanımlamaktadır:

  1. Yaya olarak savaşan askerlerin oluşturduğu sınıf.
  2. Bu sınıfa mensup asker.
  3. Satrançta piyon taşı.
  4. Bir çift kürekle yönetilen hafif kayık türü.
  5. Eski dilde yaya anlamında.

TDK'ya göre piyade kelimesinin çok yönlü anlamları, kelimenin Türkçede geniş bir kullanım alanına sahip olduğunu gösterir.

Piyade Kelimesinin Edebiyatta ve Halk Ağzında Kullanımı

Piyade kelimesi, halk arasında ve Türk edebiyatında da çeşitli şekillerde kullanılmıştır. Erzurum ve çevresinde "peyede" veya "pıyade" olarak telaffuz edilen piyade kelimesi, yaya anlamında halk ağzında yer bulur. Osmanlı döneminde ise özellikle satranç ve denizcilikle ilgili yazılarda piyade kelimesine sıkça rastlanır.

Örnek Cümleler:

  • "Cumayıbâlâ piyade alayından bir müfreze tebrik için hükûmete gidiyordu." – Ömer Seyfettin
  • "Vezir dairelerinde piyade ve süvari bölükleri bulunmak da usuldendi." – Samiha Ayverdi


Piyade Kelimesinin Diğer Dillere Çevirisi

  • İngilizce: Infantry (asker), pawn (satrançta piyon), boat (kayık)
  • Fransızca: Infanterie (asker), pion (satrançta piyon), canot (kayık)
  • Almanca: Infanterie (asker), Bauer (satrançta piyon), Ruderboot (kayık)
  • İspanyolca: Infantería (asker), peón (satrançta piyon), bote (kayık)
  • Arapça: مشاة (müşat – asker), بيدق (beydak – satrançta piyon)
  • Rusça: Пехота (pekhota – asker), пешка (peshka – satrançta piyon), лодка (lodka – kayık)
  • İtalyanca: Fanteria (asker), pedone (satrançta piyon), barca (kayık)
  • Çince: 步兵 (bùbīng – asker), 卒 (zú – satrançta piyon), 小船 (xiǎochuán – kayık)

Piyade kelimesi, askeri bir sınıfı ifade etmenin yanı sıra satrançta piyon, yaya, hafif kayık gibi çeşitli anlamlarda kullanılan çok yönlü bir terimdir. Farsça kökenli olan bu kelime, Türkçede geniş bir anlam yelpazesine sahiptir. TDK tarafından tanımlanan anlamları doğrultusunda piyade kelimesi, Osmanlı dönemi metinlerinde, halk ağzında ve askeri terminolojide önemli bir yer edinmiştir. Edebiyat ve halk arasında yaya, deneyimsiz kimse gibi mecazi anlamlarda da kullanılan piyade, Türkçenin zengin kelime hazinesi içinde anlam çeşitliliğiyle dikkat çeker.

27.10.2024