Pervaz ne demek? Pervaz kelimesinin anlamları nedir?

>Pervaz, hem günlük hayatta hem de edebi metinlerde kullanılan, birden fazla anlam taşıyan bir kelimedir. Farsça kökenli bu sözcük, farklı bağlamlarda kullanılarak somut nesneleri veya soyut kavramları ifade edebilir.

Pervaz (I) - Günlük Kullanımda Pervaz

1. Kapı ve Pencere Kenarları:
   Pervaz, kapı veya pencere kenarlarına yerleştirilen dar ve uzun bir parçadır. Bu parçalar genellikle çerçeve görünümü oluşturmak ve kenarları düzenli göstermek amacıyla kullanılır. Ahşap, plastik veya metal gibi malzemelerden yapılır.

   Örnek Cümle:
   Pencerenin pervazına yaslanıp yağmurun dinmesini bekledim.

2. Giysi ve Kumaş Kenarları:
   Pervaz, giysilerin yaka, kol veya etek kısımlarına ya da örtü gibi kumaşların kenarlarına eklenen dar, uzun parçalardır. Bu süsleme detayları, kumaşlara estetik bir dokunuş katar.

   Örnek Cümle:
   Elbisenin yaka pervazı dikkat çekici bir işlemeyle süslenmişti.

3. Cilt Kaplamasında Kullanım:
   Ciltli kitapların kapaklarının iç tarafına konulan deri veya kumaş parçası da pervaz olarak adlandırılır.
   
   

Pervaz (II) - Edebi ve Eskimiş Anlamıyla Pervaz

Pervaz kelimesinin bir diğer anlamı, "uçmak" veya "uçuş"tur. Bu kullanım eskimiştir ve daha çok klasik Türk edebiyatında, özellikle şiirlerde görülür. "Pervaz etmek" ya da "pervaz eylemek" ifadeleri, kuşların, ruhların veya hayali varlıkların uçmasını anlatır.

Örnek Cümleler:

• Edebiyat:
  "Gönlüm semalara pervaz etti, özgürlüğü buldu."

• Tasavvuf:
  "Ruh, maddi dünyanın bağlarından sıyrılıp pervaz ederek ilahi huzura ulaştı."
  
  

Pervaz Kelimesinin Tarihsel ve Edebi Kullanımı

Günlük Hayatta Kullanımı:

Pervaz, işlevsel bir anlam taşır ve mimari ya da terzilikteki uygulamalarıyla somut bir yer bulur. Bu bağlamda daha çok dekoratif ve tamamlayıcı bir unsurdur.

Klasik Türk Edebiyatında Kullanımı:

Pervaz etmek, genellikle tasavvufi şiirlerde ruhun yücelmesini, özgürlüğünü veya ilahi aşkı betimler. Fuzuli, Abdülhak Hamit gibi şairlerin eserlerinde bu anlamda sıkça yer alır.

Türk Dil Kurumu'na (TDK) Göre Pervaz

1. Kapı, pencere vb. yerlerin kenarlarına geçirilen ensiz parça.
2. Giysilerin yaka, kol, etek vb. kenarlarına geçirilen dar, uzun parça.
3. Cilt kapağının iç tarafına konulan deri parçası.
4. Eskimiş anlamıyla: Uçma, uçuş.
   
   

Pervaz Kelimesinin Diğer Dillerdeki Karşılıkları

• İngilizce: Frame (kapı, pencere kenarı için) / Soar, Flight (uçma anlamında)
• Almanca: Rahmen (kapı, pencere kenarı için) / Flug (uçma anlamında)
• Fransızca: Encadrement (çerçeve için) / Vol (uçma anlamında)
• Arapça: حافة (Haffa - kenar) / طيران (Tayran - uçuş)
• Çince: 边框 (Biānku ng - çerçeve) / 飞翔 (Fēixiáng - uçuş)
• Rusça: ама (Rama - çerçeve) / Полёт (Polyot - uçuş)
  
  

Pervaz, mimariden edebiyata kadar farklı alanlarda kullanılan çok yönlü bir kelimedir. Günlük hayatta daha çok kapı, pencere veya giysi kenarlarını süslemek için kullanılan bir terimken, klasik edebiyatta ve tasavvufta "uçma" anlamıyla soyut ve ruhani bir çağrışım taşır. Bu farklı anlamlarıyla, Türkçenin zengin söz varlığı içinde özel bir yere sahiptir.