URL başarıyla kopyalandı!

https://webratik.com/

Per ne demek? Per kelimesinin anlamları nelerdir?

Per ne demek? Per kelimesinin anlamları nelerdir?

Per kelimesi, Farsça kökenli bir kelime olup Türkçede farklı anlamlarda kullanılmaktadır. Çeşitli yöresel ağızlarda farklı anlamlar kazanan bu kelime, kuş kanadından değirmen çarkına, ağızda oluşan tortudan oyun kartı terimlerine kadar geniş bir kullanım alanına sahiptir.

Per Kelimesinin Anlamları

1. Kanat (Farsça "per"den)
Per kelimesi, en yaygın anlamıyla "kanat" anlamında kullanılır ve özellikle kuşlar veya uçan canlıların kanatlarını tanımlamak için tercih edilir. Bu kullanım klasik edebiyatta sıklıkla görülür, özellikle "perr ü bâl" gibi deyimlerle kanat ve tüy anlamını ifade eder.

Örnek Cümle:

  • "Perr ü bâlin sâye-bân eylerdi sahn-ı mahşere" (Leskofçalı Gâlib)


2. Değirmen ve Vapurların Çarkı veya Pervanesi

Per kelimesi, birçok yörede "değirmen çarkı" veya "pervane" anlamında kullanılır. Çarkın kanatlı kısımlarını ifade eden bu anlamı, özellikle su değirmenleri ve gemi pervaneleri gibi yapılarla ilgili kullanımlarda görülür.

Örnek Kullanım:

  • Çanakkale, Malatya gibi yörelerde per kelimesi, değirmen çarkı için kullanılmaktadır.


3. Ağızda Oluşan Tortu veya Pas

Per kelimesi Çankırı gibi bazı bölgelerde, dişlerde veya dilde açlık veya hastalık nedeniyle oluşan sarımsı tortu veya pas anlamında kullanılır. Bu kullanım, daha çok ağız sağlığı ve temizlikle ilgili durumları ifade eder.

Örnek Kullanım:

  • Çankırı bölgesinde, dişlerde oluşan sarı tortuya "per" denir.


4. Sulu Yiyeceklerin Üzerinde Oluşan Köpük veya Küf

Per kelimesi, bozulmaya başlamış sulu yiyeceklerin üzerinde oluşan köpük veya ince küf tabakasını ifade etmek için de kullanılır. Bu kullanım, Kastamonu ve Konya gibi yörelerde görülmektedir.

Örnek Kullanım:

  • Kastamonu’da, sulu yiyeceklerin üzerinde oluşan ince zar "per" olarak adlandırılır.


5. Dokumacılıkta Bez Sarımı

Isparta’da dokumacılık terimi olarak per kelimesi, dokunan bezin "selmi" denilen direğe bir kez sarılması anlamında kullanılır.


6. Koyun Ağılı

Rize gibi bazı bölgelerde "per" kelimesi koyunların tutulduğu "ağıl" anlamında kullanılır. Bu kullanım, kırsal alanlarda yaygındır ve hayvancılıkla ilgilidir.


7. Kapı ve Değirmen Çarkı İçin Ağaç Parçaları

Isparta’da "per" kelimesi, kapıların iç tarafındaki ağaç sürgülerini veya değirmen çarkındaki ağaç parmakları ifade eder.


8. Çift İskambil Kartı (Fransızca "paire"den)

Bazı iskambil oyunlarında, farklı renklerde iki benzer kartın bir arada bulunması durumunu ifade eder. Bu anlamı, özellikle oyun kartları terminolojisinde kullanılır.

Per ile İlgili Yöresel Anlamlar

1. Zar, İnce Tabaka: Kastamonu’da sulu yiyeceklerin üzerinde oluşan zar anlamında kullanılır. 2. Diş Kökü: Erzurum’da diş kökü anlamında geçmektedir. 3. Sulama İşlemi: Denizli köylerinde "per" kelimesi, tarlaya su çevirerek yapılan sulama işlemini ifade eder. 4. Küçük Çivi: Denizli ve Kütahya’da ayakkabı çivisi veya küçük çivi anlamında kullanılır.

TDK ve Derleme Sözlüğünde Per

Türk Dil Kurumu'na göre "per" kelimesi birçok farklı anlamda tanımlanmıştır. Derleme Sözlüğü'nde ve çeşitli yöresel ağızlarda yer alan per kelimesi, geniş bir anlam yelpazesine sahiptir ve her anlamı belirli bir bölgeye özgü kullanım taşır.

TDK Tanımı: Per, kanat; değirmen çarkının kanatlı kısmı; bazı oyunlarda çift kart; küf, tortu; koyun ağılı gibi anlamlarda kullanılır.

Per Kelimesinin Kökeni

Per kelimesi, Farsça kökenli olup "kanat" anlamını taşır. Fransızca kökenli "paire" kelimesinden geçen anlamı ise oyun kartlarıyla ilgilidir. Türkçede halk dilinde değişim geçirerek farklı anlamlar kazanmıştır ve çeşitli yöresel ağızlarda kendine özgü anlamlarıyla yer bulmuştur.

Per kelimesi, Türkçede kanat, değirmen çarkı, diş kökü, ağıl ve küf gibi çok çeşitli anlamlara gelen, zengin bir kelimedir. Yöresel ağızlarda farklı kullanım alanları bulan per, klasik edebiyatta ve halk dilinde kendine yer edinmiştir. Bu çok yönlü anlamlarıyla per, Türkçenin kültürel çeşitliliğini yansıtan bir kelimedir.

04.11.2024