Özel eğitim ne demek? Özel eğitimin temel ilkeleri nelerdir?
Özel eğitim, bireylerin bireysel ve gelişimsel özellikleri ile eğitim yeterlilikleri açısından akranlarından anlamlı farklılıklar göstermesi durumunda, onların eğitim ve sosyal ihtiyaçlarını karşılamak için geliştirilmiş bir eğitim türüdür. Bu eğitim, özel olarak hazırlanmış programlar, özel eğitim personeli ve uygun eğitim ortamlarıyla desteklenir. Amacı, bireylerin potansiyellerini en üst düzeyde gerçekleştirmelerine olanak tanımaktır.
Özel eğitimin tarihsel süreci
Dünya genelinde özel eğitimin temelleri, engellilik konusundaki farkındalığın artmasıyla atılmıştır. Özellikle 18. ve 19. yüzyıllarda görme ve işitme engelliler için ilk okulların kurulmasıyla bu alan sistematik bir hale gelmiştir. Türkiye’de ise özel eğitim faaliyetleri, Cumhuriyet döneminde hız kazanmış, Milli Eğitim Bakanlığı çatısı altında özel eğitim birimleri oluşturulmuştur.
Türk Dil Kurumu'na Göre Özel Eğitimin Tanımı
Türk Dil Kurumu'na göre özel eğitim: Bireysel ve gelişim özellikleri ile eğitim yeterlilikleri açısından akranlarından anlamlı düzeyde farklılık gösteren bireylerin eğitim ve sosyal ihtiyaçlarını karşılamak üzere geliştirilmiş eğitim programları ve özel olarak yetiştirilmiş personel ile uygun ortamlarda sürdürülen eğitim.
Bu tanım, birey odaklı bir yaklaşımı vurgulamakta ve özel eğitimin kapsamını geniş bir şekilde açıklamaktadır.
Özel eğitimin temel ilkeleri
- Bireysel farklılıkların dikkate alınması: Her bireyin öğrenme hızı, tarzı ve gereksinimleri farklıdır. Bu nedenle özel eğitim programları kişiye özel hazırlanır.
- Destekleyici eğitim ortamları: Eğitimin verimli bir şekilde sürdürülmesi için fiziksel ve psikolojik olarak uygun ortamlar oluşturulur.
- Uzman personel desteği: Eğitim sürecinde özel eğitim öğretmenleri, terapistler ve rehberlik uzmanları görev alır.
- Toplumsal entegrasyon: Bireylerin toplumla uyum içinde yaşamaları hedeflenir.
Özel eğitim kimlere uygulanır?
Özel eğitim, aşağıdaki gruplara yönelik düzenlenir:
- Görme engelli bireyler
- İşitme engelli bireyler
- Zihinsel engelli bireyler
- Fiziksel engeli bulunan bireyler
- Özgül öğrenme güçlüğü yaşayan bireyler (disleksi vb.)
- Duygusal veya davranışsal bozuklukları olan bireyler
- Otizm spektrum bozukluğu olan bireyler
- Üstün yetenekli bireyler
Örnek cümleler:
- "Özel eğitim sınıfında çocukların bireysel farklılıklarına uygun etkinlikler düzenleniyor."
- "Otizm tanısı alan çocuğu için özel eğitim programına kayıt yaptırdı."
Özel eğitimin bilimsel tanımları
Ruhbilim Terimleri Sözlüğü (1974):
Beden, anlık, duygu ve toplumsal gelişim yönlerinden düzgülü çocuklara göre önemli ayrılık ve aykırılıklar gösteren çocukların gereksinmelerini karşılamak için düzenlenmiş olan eğitim etkinlikleri.
Eğitim Terimleri Sözlüğü (1974):
Genel eğitim önlemleri ve olağan öğretim programları ile eğitilemeyen kimseler için düzenlenen eğitim.
Özel eğitimin uluslararası karşılıkları
- İngilizce: Special education
- Fransızca: Enseignement spéciale
- Almanca: Sonderpädagogik
- İspanyolca: Educación especial
- Arapça: التعليم الخاص
- Rusça: Специальное образование
- Çince: 特殊教育
Özel eğitimin önemi
Özel eğitim, yalnızca bireylerin akademik başarılarını değil, aynı zamanda sosyal, duygusal ve fiziksel gelişimlerini de hedefler. Özel eğitim sayesinde bireyler, günlük yaşam becerileri kazanabilir, topluma entegrasyon sağlayabilir ve bağımsız bir hayat sürme yolunda ilerleyebilir.
Özel eğitim, bireylerin ihtiyaçlarını anlamak ve onlara uygun çözümler sunmak adına hayati bir öneme sahiptir. Eğitimde eşitlik ilkesini güçlendiren bu yaklaşım, bireylerin yaşam kalitesini artırırken toplumun da daha kapsayıcı bir yapıya kavuşmasını sağlar. Özel eğitimin yaygınlaşması, toplumsal farkındalık ve destekle mümkündür. Bu nedenle, özel eğitimin önemi her platformda vurgulanmalı ve desteklenmelidir.