Orta baklası olmak ne demek? Orta baklası olmak deyiminin anlamı nedir?
"Orta baklası olmak" deyimi Türkçede sıradanlaşmak anlamında kullanılır. Bu deyim, bir şeyin zaman içinde çok kullanılarak, okunarak ya da konuşularak yaygın hâle gelmesi ve artık herkes tarafından bilinir bir duruma gelmesini ifade eder. Deyimin özellikle edebiyat, sanat ve kültürel eserler bağlamında sıkça kullanıldığı görülür.
Yukarıdaki örnekte Selim İleri'nin bir ifadesi, "orta baklası olmak" deyiminin, bir eserin ya da bir yazının çokça okunup özümsendiğini ve artık yaygınlaştığını anlatmak için kullanıldığını göstermektedir.
Orta baklası olmak deyiminin kökeni
Deyimin kökeni, halk arasında kullanılan bir terimden türetilmiş olabilir. "Bakla" kelimesi, bir fasulye türü olmasının yanı sıra, halk arasında tespih tanelerini ifade etmek için de kullanılabilir. Eski zamanlarda tespihlerin ortasında yer alan bakla, sürekli kullanımdan dolayı diğer tanelere kıyasla daha fazla aşınır ve belirginleşir. Bu aşınma, deyimin metaforik bir anlam kazanmasına neden olmuş olabilir. Zamanla, bu durum insanlar arasında "sıradanlaşma" ve "yaygınlaşma" ile ilişkilendirilmiştir.
Orta baklası olmak deyiminin tarihsel süreci
Türkçedeki deyimlerin çoğu gibi, "orta baklası olmak" deyimi de halk kültürünün bir yansımasıdır. Geleneksel yaşamda tespihlerin kullanımının yaygın olduğu dönemlerde ortaya çıkmış ve günümüzde mecazi bir anlam kazanmıştır. Tarih boyunca deyim, edebiyat ve günlük dilde sıradanlaşmayı ifade etmek için kullanılmıştır. Özellikle sanat eserleri ve popüler kültür ögeleri için sıkça tercih edilmiştir.
Günlük hayatta orta baklası olmak deyiminin kullanımı
Bu deyim, genellikle bir olayın, kişinin veya eserin önemini kaybedip sıradanlaşması durumunu ifade etmek için kullanılır. Örneğin:
- Bir zamanlar herkesin dilinde olan o şarkı, artık orta baklası oldu.
- Çok konuşulan bu kitap, kısa sürede orta baklası olmuş gibi görünüyor.
Orta baklası olmak deyiminin ahlaki ve manevi yönü
Deyimin ahlaki bir yönü bulunmamakla birlikte, insanlara değeri koruma ya da özel olanı sıradanlaştırmama konusunda bir mesaj taşıdığı söylenebilir. Bir şeyin orta baklası olmaması için ona özen göstermek ve anlamını yitirmemesine dikkat etmek gerekir. Bu, bireylerin manevi değerlerine sahip çıkmaları gerektiğini de çağrıştırabilir.
Türk Dil Kurumu'na göre orta baklası olmak deyiminin anlamı
Türk Dil Kurumu (TDK) bu deyimi şu şekilde tanımlar:
Orta baklası olmak: Sıradanlaşmak.
Selim İleri’nin örneği bu tanımlamaya uygun bir kullanım sunmaktadır.
Orta baklası olmak deyiminin farklı dillerdeki karşılığı
Deyimin birebir tercümesi birçok dilde bulunmasa da anlam olarak benzer ifadeler vardır. Örneğin:
- İngilizce: "To become common or mundane."
- Almanca: "Gewöhnlich werden."
- Fransızca: "Devenir banal."
- İspanyolca: "Volverse común."
"Orta baklası olmak" deyimi, Türkçenin derin anlam ve tarih barındıran deyimlerinden biridir. Sıradanlaşmayı ifade eden bu deyim, günlük dilde, edebiyatta ve sanat eleştirilerinde sıklıkla kullanılmaktadır. Tarihsel bir arka plana sahip olan deyim, sadece dilin zenginliğini değil, aynı zamanda halk kültürünün estetik yaklaşımını da ortaya koymaktadır.