Nezaret ne demek? Nezaret kelimesinin anlamı nedir?

Nezâret, Arapça kökenli bir kelimedir ve kökü olan naẓar (görmek, bakmak) fiilinden türetilmiştir. Türkçeye, birçok anlamda kullanılarak girmiştir. Genel anlamıyla nezâret, gözetim, kontrol, denetim gibi anlamlar taşır. Kelimenin tarihsel ve hukuki bağlamda da geniş bir kullanım alanı vardır.

Nezâret Kelimesinin Farklı Anlamları

1. Bakma, Bakış

Nezâret kelimesi, temel anlamıyla bakma, seyretme ya da bir şeyi gözle takip etme anlamına gelir. Bu anlamda, bir şeye dikkatle bakmak, izlemek gibi durumları ifade eder. Özellikle edebi eserlerde, manzara seyretmek anlamında da kullanılmıştır.

Örnek Cümle:

• "Deniz kenarında, nezâret ederek huzur buldu."

2. Manzara

Nezâret kelimesi, eski metinlerde manzara anlamında da kullanılmıştır. Bir yerin güzelliği, görünümü ya da bir yapıdan görülen geniş bakış açısını ifade eder.

Örnek Cümle:

• "Evin nezâreti o kadar güzeldi ki tüm şehir ayaklarının altında gibiydi."

3. Gözaltı, Alıkonma

Hukuki bağlamda, nezâret kelimesi gözaltına alma, bir kişinin güvenlik kuvvetlerince belli bir süre belli bir yerde tutulması anlamına gelir. Günümüzde bu anlam, genellikle nezarethane kavramıyla ilişkilendirilir ve kısa süreli alıkonmaları ifade eder.

Örnek Cümle:

• "Polis tarafından nezâret altına alındı ve sorgulanmak üzere merkeze götürüldü."

4. Denetim, Kontrol

Nezâret kelimesi denetim ve gözetim anlamlarında da kullanılır. Bir işin düzgün yapılıp yapılmadığının kontrol edilmesi, bir sürecin takibi gibi anlamlar taşır. Özellikle inşaat, sanayi ve yönetim alanlarında bir şeyin nezaret altında yapılması, o işin denetlendiğini gösterir.

Örnek Cümle:

• "Projeler, bir uzman mimarın nezâreti altında ilerledi."

5. Bakanlık

Osmanlı döneminde ve Cumhuriyet'in ilk yıllarında nezâret kelimesi, bakanlık anlamında kullanılmıştır. Günümüzdeki bakanlık kavramına denk gelen nezâret, devletin önemli idari organlarını ifade ederdi. Harbiye Nezâreti, Maarif Nezâreti gibi kurumlar bu dönemde yaygın olarak bilinen örneklerdir.

Örnek Cümle:

• "Harbiye Nezâreti, ordu ile ilgili tüm işleri yürütmekle sorumluydu."

6. Büyük Devlet Kurumları

Nezâret kelimesi, Osmanlı döneminde bakanlık seviyesinde olmayan ancak önemli devlet kurumlarını ifade etmek için de kullanılmıştır. Özellikle Reji Nezâreti gibi tütün tekeli ile ilgili kurumlar bu kapsamda değerlendirilmiştir.

7. Nezarethane (Gözaltı Merkezi)

Nezâret kelimesi, günlük dilde nezarethane kelimesinin kısaltılmış hali olarak da kullanılır. Nezarethane, gözaltına alınan kişilerin bir süreliğine tutulduğu yer anlamına gelir.

Örnek Cümle:

• "Suçlu zanlısı geceyi nezarette geçirmek zorunda kaldı."

Nezâret ile İlgili İfadeler

• Nezâret altına almak: Bir kişiyi gözetim altına almak, gözaltına almak anlamına gelir. Örnek Cümle: "Şüpheliyi nezâret altına alarak karakola götürdüler."

• Nezâret etmek: Bir işin başında bulunmak, denetlemek ya da kontrol etmek anlamına gelir. Örnek Cümle: "Mimar, inşaatın her aşamasına nezâret ederek çalışmaları takip etti."

Nezâret Kelimesinin TDK’daki Anlamı

Türk Dil Kurumu'na göre nezâret kelimesi şu anlamları taşır:

1. Bakma, bakış, etrafı görme, seyir.
2. Manzara.
3. Güvenlik kuvvetlerince belli bir süre, belli bir yerde alıkonma, gözaltı, gözetim.
4. Denetim, gözetim, kontrol, murakabe.
5. Bakanlık.
6. Eskiden bakanlık seviyesinde olmayan büyük devlet kuruluşlarından bazıları için kullanılan terim.
7. Kısaca nezarethane.

Nezâret Kelimesinin Diğer Dillerdeki Karşılıkları

• İngilizce: Supervision, Custody, Ministry (bağlama göre değişir)
• Almanca: Aufsicht, Überwachung
• Fransızca: Surveillance, Garde vue (gözaltı), Ministère (bakanlık)
• İspanyolca: Supervisión, Custodia
• Arapça: نَظَارَة (nezâre)
• Rusça: Наблюдение (nablyudeniye - denetim), Министерство (ministerstvo - bakanlık)
• İtalyanca: Sorveglianza, Ministero (bakanlık)
  
  

Nezâret, Arapça kökenli bir kelime olup, Türkçede bakış, denetim, gözaltı gibi çeşitli anlamlara sahiptir. Özellikle Osmanlı döneminde, bakanlık anlamında da kullanılan bu kelime, günümüzde daha çok denetim ve gözetim anlamında kullanılır. Nezâret kelimesi, hem günlük yaşamda hem de hukuki bağlamda oldukça geniş bir kullanım alanına sahiptir. Gözetim altına alma, kontrol etme ya da gözaltında tutma gibi süreçlerde kullanılırken, eski metinlerde ise bakanlık anlamında karşımıza çıkmaktadır.