Müheyya ne demek? Müheyya kelimesinin anlamı nedir?
Müheyya kelimesi, eski Türkçe ve Osmanlıca metinlerde sıklıkla kullanılan, "hazır" veya "âmâde" anlamına gelen bir sıfattır. Arapça kökenli bu kelime, "tehyi’e" (hazırlamak) kökünden türemiş olup, "muhayyā" şeklinde yazılır. Günümüz Türkçesinde çok kullanılmasa da, özellikle klasik edebiyat metinlerinde, eski dilde yazılmış eserlerde ve eski yazışma üsluplarında rastlanmaktadır.
Müheyya Kelimesinin Kökeni ve Anlamı
Arapça Kökeni ve Dil Yapısı
Müheyya, Arapça "tehyi’e" (تهية) kelimesinden türetilmiştir. "Tehyi’e", "hazırlamak, hazır hale getirmek" anlamına gelir ve buradan türeyen "muheyyā" (ﻣﻬﻴّﺎ), “hazır olan” anlamını taşır. Bu sıfat, Osmanlı Türkçesi döneminde "müheyya" olarak yazılmış ve halk dilinde "hazır" ya da "âmâde" anlamında kullanılmıştır.
Müheyya Kelimesinin Tarihsel Kullanımı
Eski metinlerde sıkça karşımıza çıkan "müheyya" kelimesi, Divan edebiyatı şairleri ve Osmanlı aydınları tarafından, özellikle de edebi betimlemelerde ve ifadelerde kullanılmıştır. Sünbülzâde Vehbî ve Namık Kemal gibi önemli yazar ve şairler eserlerinde "müheyya" kelimesini kullanarak, hazırlık ve bekleyiş durumlarını anlatmıştır. Kelimenin bu kullanımı, okuyucuya edebi ve mecazi bir anlam derinliği katmakta, bir bekleyiş ya da bir hazırlık durumunu ima etmektedir.
Örnek cümleler:
- "Duâ âvâzesin çarha yetiştir Vehbiyâ şimdi / Melekler cümle âmîne müheyya arş-ı a’lâda" (Sünbülzâde Vehbî)
- "Bey de ortada müheyya olan işret takımına bakar" (Namık Kemal)
Bu cümlelerde "müheyya", dua etmeye veya bir eğlence grubuna hazır olan kişileri veya nesneleri ifade etmektedir.
Müheyya Kelimesinin Günlük Hayatta Kullanımı
Günümüz Türkçesinde "müheyya" kelimesi çok sık kullanılmaz; ancak eski eserlerin, şiirlerin ve edebi yazıların okunmasında veya klasik metinlerin analizinde bu kelimeye rastlanabilir. Tarih meraklıları ve klasik Türk edebiyatı okurları, bu tür kelimelere aşina olduklarında eski metinleri daha rahat anlayabilmektedirler.
Örnek Kullanımlar
- "Her şey emre müheyya, hazır bir vaziyette bekliyor." (Esat Mahmut Karakurt)
- "Bu iki kardeş çocuğunun arasında böyle her dakîka çocukluktan beri tutuşmaya müheyya bir cidal şerâresi vardı." (Halit Ziya Uşaklıgil)
Bu cümlelerde "müheyya", hazırlıklı olma, bekleyiş içinde bulunma gibi anlamları güçlendiren bir anlatım olarak öne çıkar.
Müheyya Kelimesinin TDK'daki Anlamı
Türk Dil Kurumu'na (TDK) göre "müheyya" kelimesi, sıfat, eskimiş olarak belirtilmiş ve "hazır" anlamında kullanılmaktadır. TDK’ye göre müheyya kelimesi, artık güncel dilde sık kullanılmayan ancak edebi metinlerde yer alan bir kelimedir.
TDK Tanımı
- Müheyya (sıfat, eskimiş): Hazır
Müheyya ile Anlamdaş Diğer Kelimeler
- Hazır
- Âmâde
- Tedarikli
- İstekli (mecazi anlamda)
Müheyya Kelimesinin Diğer Dillerdeki Karşılıkları
- Osmanlıca: مُهَيَّا
- İngilizce: ready, prepared
- Almanca: bereit, vorbereitet
- Fransızca: prêt, préparé
- İspanyolca: listo, preparado
- Arapça: مُهَيَّأ
- Rusça: готовый
- İtalyanca: pronto, preparato
- Felemenkçe: klaar, bereid
- Çince: 准备好的 (zhǔnbèi hǎo de)
Müheyya kelimesi, eski Türkçe ve Osmanlıca metinlerde "hazır, âmâde" anlamında kullanılan bir sıfattır. Arapça kökenli olan bu kelime, tarihsel süreçte birçok edebi eserde ve klasik metinlerde yer almıştır. Bugün günlük kullanımda pek sık rastlanmasa da, klasik edebiyat ve eski yazışma metinlerinde müheyya kelimesine rastlamak mümkündür. Özellikle edebi anlatımların zenginleştirilmesinde kullanılmış olan müheyya, dilimizdeki kültürel ve tarihsel zenginliklerden biridir.