Meyâneci ne demek? Meyâneci kelimesinin anlamı nedir?
Meyâneci: Aracılık ve Arabuluculuk Yapan Kişi
"Meyâneci," Arapça kökenli "meyâne" kelimesinden türeyen bir isim olup "aracı, arabulucu" anlamına gelir. Geleneksel anlamıyla meyâneci, iki kişi ya da grup arasındaki iletişimi sağlayan, anlaşmazlıkları çözmeye çalışan veya anlaşmalar yapılmasına aracılık eden kimseyi ifade eder. Ancak, kelimenin argo kullanımında, daha çok fuhuş gibi yasadışı işlerde aracılık yapan kişiler için de kullanılmaktadır. Bu yazıda meyâneci kelimesinin anlamları, TDK tanımı, günlük hayattaki kullanımı ve tarihsel bağlamdaki diğer anlamlarını ele alacağız.
Meyâneci Kelimesinin Anlamları
1. Aracı, Arabulucu
Meyâneci kelimesinin temel anlamı, taraflar arasında anlaşmazlıkları çözmeye veya iletişimi sağlamaya çalışan aracı kişidir. Edebiyatta ve eski metinlerde sıkça rastlanan bu anlamıyla meyâneci, bir ilişkiyi başlatmak ya da barış sağlamak için görev yapan arabulucuyu ifade eder.
Örnek Cümle:
- "Mektup yazarsın yırtar atar, meyâneci yollarsın, geri çevirir, söz atarsın, işitmezliğe gelir." – Refik Halit Karay
2. Argo Anlam: Fuhuş Aracısı
Meyâneci kelimesi argo kullanımında, yasadışı ve ahlaki açıdan hoş karşılanmayan işlerde (özellikle fuhuş) aracılık yapan kimseleri tanımlamak için kullanılır. Bu anlamda, kelime halk arasında "pezevenk" ya da "kodoş" gibi terimlerle eşanlamlı olarak kullanılır.
Örnek Cümle:
- "Sen iyi meyâneci imişsin meğerse dedim, bilseydik… –Yâhu, bir sevap yapalım dedik, şimdi pezevenk mi olduk yâni…" – Cahit Kayra
Meyâneci Kelimesinin TDK Tanımı
Türk Dil Kurumu (TDK), meyâneci kelimesini iki ana anlamda tanımlar:
- Aracı, arabulucu.
- Argo. Fuhuş ilişkilerinde aracılık yapan kimse.
TDK'nın tanımı, kelimenin hem geleneksel hem de argo kullanımını içerir ve meyâneci teriminin geniş anlam yelpazesini ortaya koyar.
Meyâneci Kelimesinin Günlük Hayatta Kullanımı
Günlük hayatta meyâneci kelimesi, genellikle arabuluculuk anlamında kullanılmakla birlikte, argo anlamı da bazı çevrelerde bilinmektedir. Özellikle eski Türkçe ve Osmanlı dönemine ait edebi eserlerde, arabuluculuk yapan meyâneci karakterleri sıkça görmek mümkündür. Modern dilde ise kelimenin bu argo anlamı daha yaygınlaşmıştır.
Meyâneci Kelimesinin Diğer Dillere Çevirisi
- İngilizce: Mediator, middleman (aracı), pimp (argo anlamda)
- Fransızca: Médiateur (aracı), proxénète (argo anlamda)
- Almanca: Vermittler (aracı), Zuhälter (argo anlamda)
- İspanyolca: Mediador (aracı), proxeneta (argo anlamda)
- Arapça: وسيط (wasit – aracı), قوّاد (qawwad – argo anlamda)
- Rusça: Посредник (posrednik – aracı), сводник (svodnik – argo anlamda)
- İtalyanca: Mediatore (aracı), protettore (argo anlamda)
- Çince: 中介 (zhōngjiè – aracı), 拉皮条的 (lā pí tiáo de – argo anlamda)
Meyâneci, geleneksel anlamda "aracı, arabulucu" olarak bilinse de, argo kullanımında fuhuş gibi yasadışı işlerde aracılık yapan kimseleri ifade eden bir terim olarak da kullanılmaktadır. TDK tarafından belirtilen iki anlamı, kelimenin günlük dildeki kullanımlarını ve argo anlamını yansıtır. Edebiyatta daha çok arabulucu anlamında kullanılan meyâneci, günümüzde daha çok argo anlamıyla dikkat çekmektedir.
Bu çok yönlü kullanım, meyâneci kelimesinin hem eski hem de modern Türkçede farklı anlamlarla zenginleştiğini göstermektedir.