Konular
- Alışveriş
- Astronomi
- Atasözü
- Bebek
- Bilim
- Bitki
- Biyoloji
- Böcekler
- Bulmaca Sözlüğü
- Burçlar
- Çiçek
- Coğrafya
- Devlet
- Deyim
- Dinler
- Doğa
- Edebiyat
- Eğitim
- Ekonomi
- Elementler
- Enerji
- Fal
- Felsefe
- Finans
- Fizik
- Fobi
- Genel Kültür
- Gıda
- Grafik Tasarım
- Hayvanlar
- Hukuk
- İlaçlar
- İngilizce - Türkçe
- İş Hayatı
- İsimler
- İslam
- Jeoloji
- Kadın
- Kalp
- Kaynak Siteler
- Kelime
- Kimya
- Kişiler
- Magazin
- Matematik
- Meslekler
- Mimari
- Moda
- Müzik
- Osmanlı
- Osmanlı Türkçesi
- Pratik Yaşam
- Psikoloji
- Renkler
- Rüya Tabirleri
- Sağlık
- Sanat
- Sanayi
- SEO
- Siyaset
- Sosyal Medya
- Spor
- Tarih
- Tarım
- Teknoloji
- Test
- Tıp
- Turizm
- Uzay
- Vitamin
- Web Tasarım
- Yapay Zeka
- Yapay Zeka
- Yaşam
- Yazılım
- Yemek Tarifi
Meyane nedir, ne demek? Mayene kelimesinin anlamları nelerdir?

Meyane: Çorba ve Yiyeceklere Lezzet Kazandıran Sos ve Diğer Anlamları
"Meyane," Farsça kökenli bir kelime olup temel olarak çorba gibi yiyeceklere lezzet kazandırmak amacıyla un ve yağ karışımıyla hazırlanan bir sos anlamına gelir. Ancak, meyane kelimesi tarihsel bağlamda ve eski metinlerde başka anlamlarla da kullanılmıştır. Türk Dil Kurumu’nda açıklanan çok yönlü anlamlarıyla meyane, Türkçede önemli bir yer tutar. Bu yazıda meyane kelimesinin farklı anlamlarını, TDK tanımını, kullanım alanlarını ve tarihsel bağlamdaki diğer anlamlarını ele alacağız.
Meyane Kelimesinin Anlamları
1. Un ve Yağ Karışımı ile Yapılan Sos
Meyane kelimesinin günümüzde en yaygın kullanımı, çorba ve helva gibi yiyeceklere lezzet katmak amacıyla hazırlanan un ve yağla yapılan bir sos anlamındadır. Bu sos, yemeğe hem kıvam hem de tat kazandırmak için kullanılır.
Örnek Cümle:
- "Beşamel salçasının meyanesini fazla mı kavurdu bilmem, yerken genizde acımtırak bir tat bırakıyordu." – Gülten Dayıoğlu
2. Ara, Ortasında Bulunan, Meyan
Meyane, aynı zamanda "ara, orta" anlamında da kullanılır. Bu anlamıyla, bir yerin veya iki şeyin arasındaki boşluk veya orta kısmı ifade eder. Eski metinlerde, meyan kelimesi bu anlamda sıkça kullanılmıştır.
Örnek Cümle:
- "Seyyâhin meyânesinde mergub olan…" – Sâlim Tezkiresi
3. Bir Odada Orta Yere Konan Halı
Eski Türk evlerinde, bir odanın ortasına konan büyük halıya da "meyane" denirdi. Bu halı, oda döşemesinde merkezi bir öğe olarak kullanılırdı.
Örnek Cümle:
- "Bir odayı döşemek için kullanılan halı takımları ekseriya dört parçadan ibarettir ki, odanın ortasına konulana meyâne denir."
4. Gerdanlığın Ortasında Bulunan İri İnci
Meyane kelimesi, aynı zamanda gerdanlığın ortasında bulunan en büyük inciyi tanımlamak için kullanılmıştır. Bu anlam, eski Türk takı sanatında yer bulur.
5. Yeniçeri Teşkilatında Orta Büyüklükte Bir Birim
Osmanlı Yeniçeri teşkilatında "orta" adı verilen cemaatten küçük, fakat bölükten büyük bir askeri birime de "meyane" denirdi. Bu, tabur büyüklüğünde bir askeri birlikti.
6. Osmanlı Ordusunda Kullanılan Orta Büyüklükte Bir Top
Osmanlı döneminde "meyane," orta büyüklükte bir top türünü ifade etmek için de kullanılmıştır. Tarihi kaynaklarda, özellikle Kâtip Çelebi gibi tarihçilerin eserlerinde bu anlamıyla geçmektedir.
Örnek Cümle:
- "Rumeli askeri otuz pâre meyâne ile gönderildi." – Kâtip Çelebi
Meyanesi Gelmek: Deyim Anlamı
"Meyanesi gelmek" ifadesi, yemeklerde, özellikle helva gibi tatlılarda, tam kıvamına gelmek anlamında kullanılan bir deyimdir. Bu ifade, yiyeceğin doğru kıvam ve lezzete ulaşması durumunu anlatmak için kullanılır.
Örnek Cümle:
- "Helva meyanesine geldiğinde ocaktan alındı."
TDK Tanımı
Türk Dil Kurumu (TDK), meyane kelimesini şu anlamlarda tanımlar:
- Çorba vb. yiyeceklere lezzet kazandırmak için un ve yağla yapılan sos.
- Ara, orta.
- Bir odada orta yere konan halı.
- Gerdanlığın ortasında bulunan iri inci.
- Yeniçeri teşkilatında tabur büyüklüğünde bir birlik.
- Osmanlı ordusunda orta büyüklükte bir top.
Bu tanımlar, meyane kelimesinin farklı bağlamlarda nasıl kullanıldığını gösterir ve kelimenin zengin tarihsel geçmişine işaret eder.
Meyane Kelimesinin Edebiyatta ve Tarihi Metinlerdeki Yeri
Meyane, klasik Türk edebiyatında ve Osmanlı dönemi metinlerinde sıkça yer alır. Özellikle "meyan" veya "meyane" kelimeleri, iki şeyin ortasında bulunma anlamında kullanılarak, kelimenin arka planındaki tarihsel zenginliği ve çok yönlülüğünü gösterir.
Örnek Cümle:
- "Atılmışım iki lâ-yüfhem meyânesine / Zemîne anlatamam âsumâna anlatamam." – Muallim Naci
Meyane Kelimesinin Diğer Dillere Çevirisi
- İngilizce: Roux (sos anlamında), center (ara/orta anlamında), spacer (ortada kalan/ara)
- Fransızca: Roux, centre
- Almanca: Mehlschwitze (sos anlamında), Mitte (orta anlamında)
- İspanyolca: Roux, medio
- Arapça: صلصة الطحين والزبدة (salset at-tahine ve zubda – sos anlamında), منتصف (muntasaf – orta anlamında)
- Rusça: Соус на основе муки и масла (sous na osnove muki i masla – sos anlamında), центр (tsentr – orta anlamında)
- İtalyanca: Roux, centro
- Çince: 面粉调味酱 (mi nfěn tiáowèiji ng – sos anlamında), 中间 (zhōngjiān – orta anlamında)
Meyane kelimesi, yemeklerde kullanılan bir sos anlamının yanı sıra, "ara, orta," oda dekorasyonunda kullanılan halı, Yeniçeri teşkilatında bir askeri birlik ve Osmanlı döneminde bir top türünü ifade eden çok yönlü bir terimdir. TDK tarafından belirtilen anlamları doğrultusunda meyane, Türkçede geniş bir kullanım yelpazesine sahiptir. Hem yemek kültüründe hem de tarihsel metinlerde farklı anlamlarla zenginleşmiş olan meyane, dilimizin derinliğini ve kültürel çeşitliliğini gösteren kelimelerden biridir.
Günümüzde daha çok çorba ve yemeklerde kullanılan bir sos olarak bilinen meyane, tarih boyunca edebiyat ve günlük hayatta farklı anlamlarda karşımıza çıkan bir kelime olarak, Türk dilinde özel bir yere sahiptir.
Popüler Bilgiler
- 02 nerenin plaka numarası?
- Gustosuz ne demek? Gustosuz kelimesinin anlamı nedir?
- Rüyada Dubai çikolatası yemek ne anlama gelir?
- Bacmirpi merhem nedir ve ne için kullanılır? Yan etkileri nelerdir?
- Türkçede kullanılan kısaltmalar ve açılımları nelerdir?
- Bacı ne demek? Bacı kelimesinin anlamları ve kökeni nedir?
- Ebo olarak bilinen İbrahim Tilaver kimdir?
- Ödem söktürücü ne demek? Ödem söktürücüler nasıl çalışır?
- CALİRA tablet nedir ve ne için kullanılır? Yan etkileri nelerdir?
- Vajinanın anatomik yapısı nasıldır?
- Büyüme hormonu nedir?
- 2025 yılı nedir? 2025 yılının özellikleri nelerdir? 2025 yılında neler olacak?