Meşveret ne demek? Meşveret kelimesinin anlamı nedir?
Meşveret, Türkçede önemli bir kavram olarak uzun bir geçmişe sahiptir. Osmanlı döneminden modern zamanlara kadar toplumun çeşitli alanlarında kullanılmış, özellikle siyaset ve sosyal hayatta kendine yer bulmuştur. Bu makalede, meşveret kelimesinin anlamını, kökenini, tarihsel süreçteki yerini ve günümüzdeki kullanımını detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.
Meşveret Kelimesinin Kökeni
Meşveret kelimesi, Arapça kökenli bir sözcüktür. Arapça "şūrā" kelimesinden türeyen meşveret, danışma ve istişare anlamlarına gelir. Arapça kökenli bu kelime, Osmanlı döneminde yönetim ve toplum hayatında sıklıkla kullanılmış ve Türkçede de yaygınlaşarak günümüze kadar gelmiştir.
Meşveret Nedir?
Meşveret, en genel tanımıyla, bir konu hakkında karar almadan önce danışma veya fikir alışverişinde bulunma anlamına gelir. Bir kişinin ya da bir grubun, önemli kararlar öncesinde başka kişilerin görüşlerine başvurarak bilgi toplaması ve farklı bakış açılarını değerlendirmesi sürecini ifade eder. Özellikle toplumsal, siyasal ya da dini meselelerde meşveret geleneği, geniş bir uzlaşı zemini yaratma amacı güder.
Meşveretin Anlamı
Kelime, danışma, müzakere ve fikir alışverişi anlamlarında kullanılmaktadır. Bu bağlamda, meşveret sadece bireysel bir karar verme sürecini değil, toplumsal bir süreç olan katılımcı karar almayı da ifade eder. Tarih boyunca meşveret, toplum liderleri arasında ortak kararlar alınırken başvurulan bir yöntem olmuştur.
Örnek cümleler:
- Devlet adamları önemli meselelerde her zaman meşveret meclisinde bir araya gelir ve görüş alışverişinde bulunurlardı.
- Aile büyükleri, önemli kararlardan önce bir meşveret yapmayı gelenek haline getirmişlerdi.
Meşveret Kelimesinin Tarihsel Süreci
Osmanlı Döneminde Meşveret
Osmanlı İmparatorluğu döneminde meşveret, özellikle devlet yönetiminde önemli bir kavramdı. Devlet adamları, padişahlar ve vezirler, alınacak kararlar öncesinde meşveret meclislerinde bir araya gelerek, ortak kararlar almaya çalışırlardı. Bu meclisler, hem siyasal hem de toplumsal sorunları çözüme kavuşturmak için birer platform işlevi görürdü. Divan-ı Hümayun gibi kurumlar bu meşveret sürecinin en iyi örneklerinden biridir.
Osmanlı İmparatorluğu'nda 19. yüzyılda başlayan Tanzimat ve Islahat hareketlerinde meşveret kavramı daha da öne çıkmıştır. Özellikle II. Meşrutiyet döneminde meşveret, halkın yönetime katılımı ve siyasal reformlar açısından büyük önem kazanmıştır.
İslami Gelenekte Meşveret
İslam tarihinde de meşveret, önemli bir yer tutar. İslam peygamberi Hz. Muhammed, sık sık çevresindeki sahabeleriyle meşveret eder, kararlar almadan önce onların görüşlerine başvururdu. Bu nedenle meşveret, İslami yönetim anlayışında da önemli bir ilke olarak kabul edilmiş ve halifeler, şura meclisleri aracılığıyla bu geleneği sürdürmüşlerdir.
Günümüzde Meşveret
Modern toplumlarda meşveret, demokrasi ve katılımcı yönetim anlayışlarının bir parçası olarak değerlendirilebilir. Günümüz iş dünyasında, eğitimde ve sosyal hayatın birçok alanında, meşveret kavramına benzeyen "toplantılar", "danışma komiteleri" ve "müzakereler" sıkça uygulanmaktadır. Kurumlar, önemli kararlar almadan önce çalışanlarına, uzmanlara ya da kamuoyuna danışarak meşveret yöntemine başvurur.
Meşveretin İç Yapısı ve Anlamı
Meşveret, kelime yapısı bakımından fiilden türemiş bir isimdir. Arapça "şūrā" (danışma, istişare) kökünden türeyen bu kelime, mastar olarak kullanılmaktadır. Bu anlamda, meşveret kelimesi, bir eylemi veya süreci ifade eder: fikir alışverişi yapmak, bir konuyu tartışmak.
Meşveretin Günlük Hayatta Kullanımı
Günlük hayatta meşveret, bireyler ya da gruplar arasında alınacak kararlar öncesinde görüş alışverişi anlamında kullanılabilir. Örneğin, aile içinde önemli kararlar alınırken ya da iş yerinde stratejik bir adım atılmadan önce meşveret yapılması yaygın bir uygulamadır. Bu süreç, bireysel ya da kurumsal olsun, daha doğru kararlar alınmasını sağlar ve sorumluluk paylaşımını artırır.
Örnek:
- Bir iş toplantısı öncesinde, yöneticiler meşveret yaparak ortak bir karar alır.
TDK'ya Göre Meşveret Kelimesinin Anlamı
Türk Dil Kurumu (TDK) sözlüğüne göre, meşveret kelimesi şu şekilde tanımlanmaktadır:
Meşveret: (isim) Danışma, görüş alışverişi, müzakere.
Bu tanım, kelimenin günlük dilde ve tarihsel süreçte taşıdığı anlamlarla örtüşmektedir.
Meşveret Kelimesinin Diğer Dillerdeki Karşılıkları
- Meşveret kelimesinin İngilizcesi: Consultation, deliberation
- Meşveret kelimesinin Arapçası: مشاورة (mushawara), شورى (shura)
- Meşveret kelimesinin Almancası: Beratung
- Meşveret kelimesinin Fransızcası: Consultation
- Meşveret kelimesinin İspanyolcası: Consulta, deliberación
- Meşveret kelimesinin Rusçası: Совещание (soveschanie)
- Meşveret kelimesinin İtalyancası: Consultazione
- Meşveret kelimesinin Çince karşılığı: 咨询 (zīxún)
Meşveret kelimesi, kökeni ve anlamı itibarıyla tarihsel bir derinliğe sahip olup, özellikle siyasal, toplumsal ve dini meselelerde kullanılan önemli bir kavramdır. Meşveret, hem Osmanlı döneminde hem de modern toplumlarda karar alma süreçlerinin daha sağlıklı işlemesine katkı sağlamıştır. Günümüzde de çeşitli şekillerde uygulanmaya devam eden bu kavram, katılımcı yönetim ve ortak aklın önemini vurgulayan bir düşünce biçimini ifade eder.