Maymun çiçeği hastalığı nedir? Belirtileri nelerdir?
Maymun çiçeği hastalığı (Mpox - Monkeypox), Monkeypox virüsü tarafından bulaşan bir zoonotik (hayvanlardan insanlara geçen) viral hastalıktır. İlk olarak 1958 yılında laboratuvar maymunlarında tespit edilmiştir, ancak insanlarda ilk vaka 1970 yılında Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde görülmüştür.
Hastalık, çiçek hastalığına benzer ancak genellikle daha hafif seyreden bir enfeksiyondur. Çiçek hastalığının 1980 yılında dünya çapında ortadan kaldırılmasının ardından, maymun çiçeği, çiçek virüsü ailesindeki en önemli insan patojeni haline gelmiştir.
Maymun Çiçeği Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
Maymun çiçeği hastalığının belirtileri genellikle enfeksiyondan 5 ila 21 gün sonra ortaya çıkar ve hastalık 2 ila 4 hafta sürebilir.
Başlıca Belirtiler:
- Ateş (38°C ve üzeri)
- Baş ağrısı
- Kas ve eklem ağrıları
- Lenf bezlerinde şişme (lenfadenopati)
- Halsizlik ve yorgunluk
- Cilt döküntüleri ve kabarcıklar (Suçiçeğine benzer ancak çiçek hastalığındaki gibi kabuklanarak iyileşir)
Döküntüler genellikle şu aşamalardan geçer:
- İlk olarak yüzde, avuç içlerinde ve ayak tabanlarında başlar, daha sonra vücudun diğer bölgelerine yayılır.
- Zamanla içi sıvı dolu kabarcıklara dönüşür.
- Kabarcıklar kuruyarak kabuklanır ve dökülür.
Bazı hastalarda hafif seyredebilir, ancak bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde şiddetli komplikasyonlara neden olabilir.
Maymun Çiçeği Nasıl Bulaşır?
Maymun çiçeği virüsü insanlara hayvanlardan ve enfekte kişilerden bulaşabilir.
Bulaşma Yolları:
✔ Yakın temas: Enfekte kişilerin cilt lezyonlarına, vücut sıvılarına veya solunum damlacıklarına temas etmek
✔ Solunum yoluyla bulaş: Uzun süreli yüz yüze temas (özellikle kapalı alanlarda)
✔ Enfekte yüzeyler ve eşyalar: Giysi, yatak takımı veya havlu gibi nesnelerden bulaşabilir
✔ Hayvanlardan insanlara bulaş: Maymunlar, kemirgenler veya diğer enfekte hayvanlarla doğrudan temas sonucu
Maymun Çiçeği Hastalığının Tedavisi Var mı?
Hastalığın spesifik bir tedavisi yoktur. Çiçek hastalığına karşı geliştirilen bazı antiviral ilaçlar (Tecovirimat - TPOXX) maymun çiçeği tedavisinde etkili olabilir.
Tedavi sürecinde şunlara dikkat edilir:
- Destekleyici tedavi uygulanır: Ateş düşürücüler, ağrı kesiciler ve sıvı desteği sağlanır.
- Hastalığın yayılmasını önlemek için izolasyon sağlanır.
- Bağışıklık sistemi zayıf olan hastalarda antiviral ilaçlar kullanılabilir.
Aşı Var mı?
- Çiçek hastalığı aşıları, maymun çiçeğine karşı da %85 oranında koruma sağlayabilir.
- JYNNEOS (Imvamune veya Imvanex) ve ACAM2000 adlı çiçek aşıları, risk grubundaki kişiler için önerilmektedir.
Maymun Çiçeği Hastalığından Korunma Yolları
- Hasta kişilerle temastan kaçının.
- Kişisel hijyen kurallarına uyun: Ellerinizi sık sık yıkayın.
- Bağışıklık sisteminizi güçlü tutun.
- Enfekte hayvanlarla temastan kaçının.
- Ortak kullanılan eşyaları (havlu, kıyafet) dikkatli kullanın.
- Kapalı alanlarda uzun süreli temaslardan kaçının.
Maymun çiçeği hastalığı, çiçek hastalığına benzer ancak genellikle daha hafif seyreden bir viral enfeksiyondur. Cilt döküntüleri, ateş ve kas ağrıları gibi belirtilerle kendini gösterir. Virüs, hasta bireylerle veya enfekte yüzeylerle temas yoluyla bulaşabilir. Spesifik bir tedavisi olmamakla birlikte, çiçek aşıları maymun çiçeğine karşı etkili bir koruma sağlayabilir. Erken teşhis ve izolasyon, hastalığın yayılmasını önlemek için çok önemlidir.