URL başarıyla kopyalandı!

https://webratik.com/

Kesir nedir? Kesir kelimesinin anlamları nelerdir?

Kesir nedir? Kesir kelimesinin anlamları nelerdir?

Kesir kelimesi, Arapça kökenli "kesr" (كسر) kelimesinden türemiş olup dilimizde "kırılma" ve "parçalanma" anlamında kullanıldığı gibi, matematik, anatomi ve hatta gündelik yaşamda farklı bağlamlarda önemli anlamlara sahiptir. Matematikte bir bütünün bölündüğü parçaları ifade eden kesir kavramı, Osmanlı Türkçesinde ve modern Türkçede zengin bir kullanım alanına sahip olmuştur.

Kesir Kelimesinin Kökeni ve Yapısı

Kesir, Arapça "kesr" kökünden gelir ve kökü "kırmak" anlamını taşır. Kelimenin temel anlamı "kırılma" veya "parçalanma"dır ve bu anlamlar, matematiksel terminolojide bir bütünün eşit parçalara bölünmesi mantığına dayalı olarak kesir kavramına dönüşmüştür. Kesir, isim olarak kullanılmakla birlikte, matematikle ilgili "kesrî" (kesirle ilgili) sıfatı ile de karşımıza çıkar.

Kesir Kelimesinin Matematiksel Anlamı ve Türleri

Kesir, matematikte bir birimin bölündüğü eşit parçalardan birini veya birkaçını temsil eden sayı olarak tanımlanır. Örneğin, yarım (½), üçte bir (⅓) veya yüzde üç (%3) birer kesirdir. Kesirlerin farklı türleri bulunur:

  • Bayağı Kesir: Payı paydasından küçük olan kesirlerdir (örneğin, ¾).
  • Birleşik Kesir: Payı paydasına eşit veya daha büyük olan kesirlerdir (örneğin, 5/3).
  • Ondalık Kesir: Ondalık sayı sistemiyle ifade edilen kesirlerdir (örneğin, 0.5, 0.75).
  • Basit Kesir: Birim kesir olarak da bilinir, payı her zaman 1 olan kesirlerdir (örneğin, 1/4).


Bu çeşitler, kesir kavramının farklı matematiksel problemlerde nasıl kullanıldığını ve farklı biçimlerde ifade edildiğini göstermektedir.

Kesir Kelimesinin Dil ve Kültürdeki Diğer Anlamları

Kesir kelimesi, sadece matematik alanında değil, aynı zamanda günlük hayatta ve Osmanlı döneminde değişik anlamlara gelmekteydi:

  1. Anatomi: Kemik kırılmasını ifade etmek için kullanılır.
  2. Gönül Kırma: "Kesr-i bâl" veya "kesr-i hâtır" gibi ifadeler, birini duygusal olarak incitme, kırma anlamına gelir. Bu kullanım, özellikle Osmanlı dönemi edebi eserlerinde oldukça yaygındır.
  3. Zarar Verme: "Kesr-i şeref" veya "kesr-i itibar" gibi ifadeler, bir kimsenin onuruna veya itibarına zarar vermeyi anlatır.


Bu anlamlar, kesir kavramının matematik dışındaki alanlarda da nasıl metaforik bir anlam taşıyabileceğini gösterir. Örneğin, bir gönlü kırmak, aslında onu parçalara ayırmak veya incitmek olarak düşünülmüş ve bu durumda “kesir” kavramının kökenindeki kırılma anlamı ön plana çıkmıştır.

Kesir Kelimesinin Edebiyattaki Kullanımı

Osmanlı edebiyatında kesir, özellikle Naîmâ ve Ziyâ Paşa gibi yazarların eserlerinde farklı anlamlarda kullanılmıştır. Naîmâ'nın "Kesr-i hâtır makbul değildir" ifadesi, bir kimsenin gönlünü kırmanın makbul olmadığı anlamını taşır. Bu tür kullanımlar, dönemin edebi eserlerinde kesir kelimesinin soyut anlamlarına dikkat çeker.

Örnek Cümleler:

  • "Kesirli sayılar, matematiksel işlemlerde büyük kolaylık sağlar."
  • "Şair, gönlünü incitenin ruhuna bir kesir verdiğini dile getirdi."


Kesir Kelimesinin TDK Sözlüğündeki Anlamı

Türk Dil Kurumu (TDK) sözlüğünde kesir kelimesi, "bir birimin bölündüğü eşit parçalardan birini veya birkaçını anlatan sayı" olarak tanımlanır. Bu tanım, özellikle matematiksel bir kavram olarak kesirin temel anlamını içerir.

Farklı Dillerde Kesir Kelimesi

  • İngilizce: Fraction
  • Fransızca: Fraction
  • Almanca: Bruch
  • Arapça: كسر (Kesr)
  • İtalyanca: Frazione
  • İspanyolca: Fracción
  • Çince: 分数 (Fēnshù)

Kesir kelimesi, gerek matematik gerekse edebiyat ve gündelik dilde farklı anlamlar kazanarak kültürel bir zenginlik oluşturur. Matematikte bölme işlemlerini ifade ederken, günlük hayatta kırılma, incitme gibi anlamlarda da kendini gösterir. Osmanlı döneminde farklı sosyal ve edebi bağlamlarda kullanılan kesir kavramı, hem somut hem de soyut alanlarda yaygın bir kullanım alanına sahiptir.

30.10.2024