Harcırah ne demek? Harcırah kelimesinin anlamı nedir?
Harcırah, Arapça "harc" (masraf) ve Farsça "râh" (yol) kelimelerinin birleşiminden oluşmuş bir isimdir. Temel anlamıyla, görevle bir yere gönderilen kimseye yol masraflarını karşılamak amacıyla verilen para veya yolluk anlamına gelir. Özellikle kamu görevlileri ve çalışanlar için, görev icabı seyahatlerinde kullanmak üzere verilen harcamalar için ayrılan bütçeyi ifade eder.
Harcırah Nedir?
Harcırah, görevli kişilere, iş nedeniyle başka bir yere gönderildiklerinde yolculuk ve konaklama gibi masraflarını karşılamaları için verilen paradır. Özellikle kamu kurumlarında, devlet memurlarına ya da resmi görevle bir yere gönderilen kimselere belirli kurallar çerçevesinde harcırah ödenir. Harcırah, hem yol masraflarını hem de yolda geçirilen süredeki diğer giderleri kapsar.
Harcırah Kelimesinin Kökeni
Harcırah, "harc" ve "râh" kelimelerinin birleşiminden türetilmiştir. "Harc", Arapça'da "masraf" anlamına gelirken, "râh", Farsça'da "yol" demektir. Birleşik olarak "yol masrafı" anlamına gelen bu kelime, zamanla Türkçede resmi görevle bir yere gönderilen kişilere verilen yol harçlığı anlamında kullanılmaya başlamıştır.
Harcırahın Kullanım Alanları
Harcırah, özellikle devlet kurumlarında ve büyük şirketlerde, görev nedeniyle farklı şehirlere veya ülkelere gönderilen kişilere verilir. Bu uygulama, görevlinin yolculuk sırasında yaptığı harcamaları karşılamak ve işin gerekliliklerini yerine getirebilmesini sağlamak amacıyla düzenlenmiştir.
1. Kamu Görevlileri İçin Harcırah
Kamu görevlileri için harcırah, yasal düzenlemelerle belirlenmiş olup, görevli bir kimse başka bir yere gönderildiğinde, yol masrafları, konaklama ve günlük ihtiyaçlarını karşılayacak miktarda harcırah ödenir. Örneğin, Refik Halit Karay’ın bir eserinde bu durum şu şekilde dile getirilir:
"Adana Sultânîsi Fransızca hocalığına tâyin emri çıktıktan sonra harcırahını cebine koymuş."
2. Özel Sektörde Harcırah
Özel sektörde de görev nedeniyle iş seyahatine çıkan çalışanlara harcırah verilir. Bu harcırah, çalışanın yol, konaklama ve diğer masraflarını karşılamayı amaçlar. Harcırahın ne kadar olacağı genellikle şirketin politikalarına ve çalışanın seyahati boyunca yapacağı harcamalara göre belirlenir.
3. Askeri ve Diplomatik Görevlerde Harcırah
Askeri personel veya diplomatik misyonlarla yurtdışına ya da yurtiçinde görevlendirilen devlet memurlarına da harcırah ödenir. Bu, görevli personelin, görev yaptığı süre boyunca temel ihtiyaçlarını karşılayabilmesi için önemli bir kaynaktır.
TDK'ya Göre Harcırahın Anlamı
Türk Dil Kurumu (TDK), harcırah kelimesini şu şekilde tanımlar:
- Yolluk
"Bak şimdi, bu iş en geç eylül sonunda biter, o zaman sana kafa izni veririm, harcırahın da işler, gider mis gibi tatilini yaparsın." (Cemil Kavukçu)
Bu tanım, kelimenin günlük kullanımı ve iş dünyasındaki yerini özetlemektedir.
Harcırahın Günlük Hayatta Kullanımı
Harcırah kelimesi, resmi ve iş dünyasında sıkça kullanıldığı gibi, günlük konuşmalarda da yer bulur. Özellikle bir yere görev nedeniyle gitmesi gereken kişilerin, yol masrafları hakkında konuşurken bu kelimeyi kullanmaları yaygındır. Örneğin, bir çalışan yurt dışı bir seyahat yapacaksa, harcırahının ne kadar olacağını sorgulaması normaldir. Ayrıca, bazı durumlarda bu kelime mizahi bir şekilde de kullanılır:
"Harcırahını bir an evvel almaya bak, sonra ziyan edersin." (Fahri Celâl)
Harcırahın Diğer Dillerdeki Karşılıkları
- İngilizcesi: Per diem, Travel allowance
- Arapçası: مصاريف السفر (masarif es-sefer)
- Fransızcası: Indemnité de déplacement
- İspanyolcası: Dieta de viaje, Gastos de viaje
- İtalyancası: Indennit di trasferta
- Almancası: Reisekostenvergütung
Harcırah, görev nedeniyle bir yere gönderilen kişilerin yol ve konaklama masraflarını karşılamak için verilen bir ödenektir. Hem kamu hem de özel sektörde yaygın olarak kullanılan bu kelime, görevli kişilerin masraflarını dengelemek amacıyla düzenlenmiş önemli bir sistemdir. Arapça ve Farsça kökenli olan bu kelime, özellikle iş seyahatlerinde, görevli kişilere sağlanan bir maddi destek anlamında yaygın bir şekilde kullanılmaktadır.