URL başarıyla kopyalandı!

https://webratik.com/

Badiye ne demek? Badiye kelimesinin anlamı ve kökeni nedir?

Badiye ne demek? Badiye kelimesinin anlamı ve kökeni nedir?

Bâdiye kelimesi Arapça kökenli bir isim olup, genellikle "çöl, sahra, beyaban" anlamında kullanılır. Tarih boyunca çeşitli edebi eserlerde ve sözlü anlatılarda geçen bu kelime, özellikle Osmanlıca ve eski Türkçe metinlerde sıkça karşımıza çıkar. Günümüzde nadiren kullanılsa da, kültürel ve edebi değerini korumaktadır.

Bâdiye Kelimesinin Kökeni ve Anlamı

Bâdiye, Arapça bādiye (بادية) kelimesinden türetilmiştir. Çöl, geniş bozkır veya sahra anlamına gelir. Bâdiye, Eski Anadolu metinlerinde 13. yüzyıldan itibaren kullanılmıştır ve bu nedenle Türk kültürüne eski çağlardan itibaren yerleşmiştir. TDK’ye göre, bâdiye kelimesi anlamı “çöl” olarak tanımlanmıştır.

Bâdiye Kelimesinin Türkçede Kullanımı

Bâdiye kelimesi, özellikle eski Türkçe ve Osmanlı edebiyatında kullanılan bir kelimedir. Örneğin:

  • “Şam bâdiyesinde uçar kuşu yere düşüren zehirli bir sam yeli esiyordu.” (Refik Halit Karay)
  • “Bütün İslam diyarlarından, Afrika'nın bâdiyelerinde Müslümanlar hep bir Mehdi'yi beklerler.” (Ömer Seyfettin)


Bâdiye Kelimesinin Farklı Anlamları

Bâdiye kelimesi, sadece çöl anlamında değil, aynı zamanda halk dilinde farklı anlamlar kazanmıştır. Derleme Sözlüğü’nde, bâdiye kelimesinin bölgelere göre çeşitlenen anlamları şu şekildedir:

  1. Büyük Bakır Kabı veya Çorba Tası: Şebinkarahisar, Alucra gibi bölgelerde, bâdiye kelimesi büyük bakır kap veya yemek kabı anlamında kullanılır.
  2. Toprak Çanak: Edirne ve civarında, yayvan ve kulpsuz bir toprak çanak olarak adlandırılır.
  3. Güvercin: Alaşehir - Manisa gibi bölgelerde bâdiye, güvercin anlamında halk arasında kullanılmıştır.


Edebiyatta Bâdiye Kavramı

Bâdiye kelimesi, birçok Türk edebi eserinde metafor olarak kullanılmıştır. Örneğin, bâdiye-i gul tabiri "dev çöl" anlamına gelir ve mecazi olarak "dünya" anlamında kullanılır. Bu kullanım, özellikle tasavvufi ve felsefi eserlerde karşımıza çıkar. Şairler, bâdiyeyi yaşamın geçici ve çetin doğasını vurgulamak için bir metafor olarak tercih etmişlerdir.

Türevleri ve Eş Anlamlıları

Bâdiye kelimesinin bazı türevleri ve bileşik yapıları da Türkçeye geçmiştir:

  • Bâdiye-nişin: Farsça “nişin” (oturan) kelimesi ile birleşerek "çölde oturan" anlamına gelir. Burhan Felek gibi yazarlar bu terimi “çöl sakinleri” anlamında kullanmışlardır.
  • Bâdiye-peymâ: Farsça “peymâ” (ölçen, dolaşan) ile birleştirilmiş, "çölde gezen" anlamına gelir.


Bâdiye Kelimesinin TDK Anlamı

TDK’ye göre bâdiye: İsim, eskimiş, Arapça kökenli, “çöl” anlamında kullanılır.

Bâdiye Kelimesinin Diğer Dillerdeki Karşılıkları

Bâdiye kelimesinin bazı dillerdeki çevirileri şu şekildedir:

  • İngilizce: Desert (çöl)
  • Fransızca: Désert
  • Almanca: Wüste
  • Arapça: بادية
  • Farsça: بیابان (biyaban)
  • Rusça: Пустыня (pustynya)
  • İtalyanca: Deserto
  • Çince: 沙 (shāmò)


Bâdiye kelimesi, Türkçede “çöl” anlamında kullanılan ve Arapçadan gelen eski bir kelimedir. Tarihi kaynaklarda, edebi eserlerde ve halk ağzında farklı anlamlara bürünerek geniş bir kullanıma sahip olmuştur. Günümüzde modern Türkçede nadiren kullanılmasına rağmen, dilimizin zenginliğini yansıtan bir örnek olarak karşımıza çıkar.

02.11.2024