URL başarıyla kopyalandı!

https://webratik.com/

Aza nedir? Aza kelimesinin anlamları ve kapsamı nelerdir?

Aza nedir? Aza kelimesinin anlamları ve kapsamı nelerdir?

"Aza," "azâ," ve "âzâ" kelimeleri Arapça kökenli olup Türkçede farklı anlamlara gelmektedir. Bu kelimeler, Osmanlı Türkçesi ve modern Türkçede, bazen birbirine benzer yapılarıyla karışıklığa sebep olsa da anlam ve kullanım açısından belirgin farklılıklar taşır. Bu yazıda, bu üç kelimenin kökenini, anlamlarını, tarihsel bağlamda kullanım alanlarını, TDK tanımlarını ve örnek cümlelerini ele alacağız.

1. Aza: Üye ve Organ Anlamında Kullanım

Aza kelimesi, Arapça "aʿżā" kökünden türetilmiş olup Türkçede iki ana anlamda kullanılır. Bu kelime, hem "üye" anlamında hem de "organ" anlamında kullanılmaktadır.

1.1 Aza Anlamı: Üye

Aza kelimesi, bir topluluğa, derneğe veya kuruluşa bağlı olan kişi veya üyeyi ifade eder. Bu anlamıyla, birçok metin ve günlük dilde, bir grubun parçası olan kişiyi belirtmek için yaygın olarak kullanılır.

Örnek Cümle:

  • "Komşu gencine yüz vermemiş, çocuklu bir mahkeme azasıyla evlenmişti." – Reşat Nuri Güntekin


1.2 Aza Anlamı: Organ

Aza, vücutta bulunan organ veya uzuvları ifade etmek için de kullanılır. Bu anlamı, genellikle tıbbi veya fizyolojik bağlamlarda geçerli olup, vücudun işlevsel parçalarını tanımlar.

Örnek Cümle:

  • "Bu vücut, bütün azası kırılmış, birbiri üstüne yığılmış bir külçe hâlinde." – Yakup Kadri Karaosmanoğlu


TDK Tanımı: Aza

Türk Dil Kurumu (TDK), aza kelimesini iki anlamda tanımlamaktadır:

  1. Üye: Bir topluluğa veya kuruluşa bağlı kişi.
  2. Organ: Vücudu oluşturan işlevsel parçalar.


2. Azâ: Yas ve Başsağlığı Anlamında Kullanım

Azâ kelimesi, Arapça "‘azā’" kökünden gelir ve yas, baş sağlığı dileme veya ölü için yapılan törenleri ifade eder. Genellikle dini ve kültürel metinlerde geçen bu kelime, kayıp yaşayanlar için yas tutma anlamında kullanılır.

2.1 Azâ Anlamı: Yas ve Mâtem

Azâ, ölüm durumlarında tutulması gereken yas veya mâtem sürecini ifade eder. Özellikle eski Türkçe ve Osmanlıca eserlerde, kaybedilen kişi için tutulan mâtemi belirtmek amacıyla sıkça kullanılmıştır.

Örnek Cümle:

  • "Ondan sonra yedi gün azâsını tuttular." – Darir


2.2 Azâ Anlamı: Başsağlığı Dileme, Tâziye

Azâ, aynı zamanda baş sağlığı dileme, taziye anlamında da kullanılır. Bu anlamıyla kayıp yaşayan kişilere teselli vermek veya acılarını paylaşmak için yapılan törenleri ifade eder.

Örnek Cümle:

  • "Mâh-ı muharrem oldu şafaktan çıkıp hilâl / Kılmış azâ döküp kad-i ham birle eşk-i âl." – Fuzûlî


TDK Tanımı: Azâ

Türk Dil Kurumu, azâ kelimesini iki anlamda tanımlar:

  1. Yas ve mâtem: Ölüm nedeniyle duyulan acıyı ifade eder.
  2. Baş sağlığı dileme, taziye: Kayıp yaşayanlara verilen manevi destek.

3. Âzâ: Vücudu Oluşturan Organlar ve Üye Anlamında Kullanım

Âzâ, Arapça "‘użv" kelimesinin çoğulu olup "vücudu meydana getiren organlar" veya "bir topluluğun parçaları" anlamında kullanılır. Türkçede, "organlar" ve "üye" olarak iki ana anlamda kullanılır.

3.1 Âzâ Anlamı: Vücut Organları

Âzâ kelimesi, vücudu oluşturan organ veya parçaları ifade eder. Özellikle tıbbi veya anatomik bağlamlarda vücut organlarının her birini tanımlamak için kullanılır.

Örnek Cümle:

  • "Vücûdundaki âzânın her biri bir başka emele mâlik imiş gibi ayrı ayrı titremeye başladı." – Nâmık Kemal


3.2 Âzâ Anlamı: Bir Kuruluş veya Topluluğun Üyeleri

Âzâ kelimesi, bir topluluk, komisyon veya kuruluşa üye olan kişileri de ifade eder. Bu anlamda, bir grubun bir parçası olan kişileri tanımlamak için kullanılır.

Örnek Cümle:

  • "Brüksel parlamentosunda âyan âzâsının en mümtazlarından Edmon Riçkar…" – Cenap Şahâbeddin


TDK Tanımı: Âzâ

Türk Dil Kurumu (TDK), âzâ kelimesini üç anlamda tanımlar:

  1. Vücudu meydana getiren parçalar, organlar.
  2. Bir bütünün parçaları.
  3. Bir topluluğa veya kuruluşa bağlı kişi, üye.


Aza, Azâ ve Âzâ Kelimelerinin Farkları ve Kullanım Özellikleri

  • Aza: Üye veya organ anlamında kullanılır.
  • Azâ: Yas veya taziye anlamında, ölümle ilgili durumlarda tercih edilir.
  • Âzâ: Organlar veya topluluğa üye olan kişileri ifade eder.


Bu üç kelimenin kullanım alanları farklı olsa da, anlam yakınlıkları onları aynı bağlamda karşılaştırmalı olarak incelemeyi gerektirir.

Diğer Dillere Çevirisi

Aza (Üye ve Organ)

  • İngilizce: Member (üye), Organ (organ)
  • Fransızca: Membre (üye), Organe (organ)
  • Almanca: Mitglied (üye), Organ (organ)
  • İspanyolca: Miembro (üye), Órgano (organ)


Azâ (Yas ve Baş Sağlığı)

  • İngilizce: Mourning, condolence
  • Fransızca: Deuil (yas), Condoléances (başsağlığı)
  • Almanca: Trauer (yas), Beileid (başsağlığı)
  • İspanyolca: Luto (yas), Condolencias (başsağlığı)


Âzâ (Organlar ve Üyeler)

  • İngilizce: Members, organs
  • Fransızca: Membres, organes
  • Almanca: Mitglieder, Organe
  • İspanyolca: Miembros, órganos

Aza, azâ ve âzâ kelimeleri, Arapça kökenli olup Türkçede farklı anlamlar taşıyan, ancak birbirine yakın yazılışları sebebiyle karıştırılabilen kelimelerdir. "Aza," üye veya organ anlamında kullanılırken; "azâ," yas veya taziye anlamında; "âzâ" ise organlar veya topluluk üyeleri anlamında kullanılmaktadır. Her biri kendi alanında zengin bir anlam dünyası sunar ve Osmanlı Türkçesi ve klasik edebi metinlerde sıkça karşılaşılır.

Günümüzde bu kelimeler, özellikle eski metinlerde ve Osmanlı dönemini anlatan eserlerde karşılaşılabilecek anlam derinliğine sahip olup, dilin zenginliğini ve ifade çeşitliliğini gözler önüne serer.

27.10.2024