Adet gecikmesi neden olur?

Adet gecikmesi, bir kadının adet döngüsünün beklenenden daha uzun sürmesi durumudur. Normal bir adet döngüsü 21 ila 35 gün arasında değişir ve bu süreler dışında kalan gecikmeler dikkate alınmalıdır. Adet gecikmesinin çeşitli nedenleri vardır; bu nedenler fizyolojik, hormonal, psikolojik veya çevresel faktörlerden kaynaklanabilir.

1. Hamilelik

Adet gecikmesinin en yaygın nedeni hamileliktir. Döllenme gerçekleştiğinde, vücutta insan koryonik gonadotropini (hCG) hormonu salgılanır ve bu hormon adet döngüsünü durdurur. Adet gecikmesi şüphesinde hamilelik testi yapılması önemlidir.

2. Stres

Stres, beyindeki hipotalamus bölgesini etkileyerek hormon dengesizliğine neden olabilir. Hipotalamus, adet döngüsünü düzenleyen hormonları kontrol eder. Yüksek stres seviyeleri, yumurtlamayı geciktirebilir veya tamamen durdurabilir.

3. Hormonal Dengesizlikler

Hormonal dengesizlikler, adet gecikmesinin en önemli nedenlerinden biridir. Aşağıdaki hormonal durumlar adet düzenini etkileyebilir:

• Polikistik Over Sendromu (PCOS): Yumurtalıklarda kist oluşumuna ve düzensiz yumurtlamaya neden olur.
• Tiroid Hastalıkları: Hipotiroidizm (tiroid bezinin az çalışması) veya hipertiroidizm (tiroid bezinin aşırı çalışması) adet döngüsünü etkileyebilir.
• Prolaktin Yüksekliği: Hipofiz bezinden salgılanan prolaktin hormonunun aşırı üretimi, adet gecikmesine neden olabilir.

4. Kilo Değişiklikleri

Aşırı kilo kaybı, obezite veya ani kilo değişimleri, hormon üretimini etkileyerek adet döngüsünü bozabilir. Özellikle çok düşük yağ oranına sahip kadınlarda östrojen üretimi azalabilir, bu da adet gecikmesine yol açabilir.

5. Emzirme

Doğum sonrası emzirme döneminde, prolaktin hormonu yükselir ve bu da yumurtlamayı baskılar. Bu nedenle adet döngüsü düzensiz hale gelebilir veya tamamen durabilir.

6. Menopoz ve Perimenopoz

Perimenopoz (menopoz öncesi dönem) sırasında östrojen seviyeleri dalgalanır, bu da adet döngüsünde düzensizliklere ve gecikmelere yol açabilir. Menopoz sonrası ise adet tamamen kesilir.

7. Doğum Kontrol Yöntemleri

Hormonal doğum kontrol hapları, enjeksiyonlar, spiraller veya cilt altı implantlar, adet düzenini etkileyebilir. Doğum kontrol yönteminin bırakılması sonrasında vücudun normale dönmesi birkaç ay sürebilir.

8. Enfeksiyonlar

Pelvik enfeksiyonlar, rahim veya yumurtalık iltihapları adet döngüsünü etkileyebilir. Tedavi edilmemiş enfeksiyonlar, adet gecikmesinin yanı sıra ağrı ve diğer belirtilere de neden olabilir.

9. Kronik Hastalıklar

Diyabet, çölyak hastalığı ve otoimmün hastalıklar gibi kronik rahatsızlıklar hormonal dengenin bozulmasına neden olabilir. Tedavi edilmemiş bu durumlar adet gecikmesine yol açabilir.

10. Egzersiz ve Fiziksel Aktivite

Aşırı fiziksel egzersiz, özellikle profesyonel sporcular veya yoğun antrenman yapan kişilerde adet gecikmesine neden olabilir. Vücuttaki düşük yağ oranı ve enerji eksikliği hormonal üretimi etkileyebilir.

11. İlaç Kullanımı

Bazı ilaçlar adet döngüsünü etkileyebilir. Özellikle antidepresanlar, kortikosteroidler ve kemoterapi ilaçları hormonal dengeyi bozabilir.

12. Seyahat ve Çevresel Değişiklikler

Seyahat etmek, özellikle zaman dilimi değişiklikleri, uyku düzenini ve vücudun biyolojik saatini etkileyebilir. Bu durum, adet döngüsünü geçici olarak bozabilir.

13. Rahim ve Yumurtalık Problemleri

Rahimde veya yumurtalıklarda yapısal sorunlar da adet gecikmesine neden olabilir:

• Miyomlar: Rahimde iyi huylu tümörlerdir ve adet döngüsünü etkileyebilir.
• Endometriozis: Rahim iç dokusunun rahim dışında büyümesi, adet düzensizliklerine yol açabilir.
• Yumurtalık Kistleri: Yumurtalıklarda kist oluşumu hormonal dengeyi bozarak adet gecikmesine neden olabilir.

14. Duygusal veya Ruhsal Sorunlar

Anksiyete, depresyon ve diğer psikolojik rahatsızlıklar adet döngüsünü etkileyebilir. Bu durumlar hormon üretimini etkileyerek adet gecikmesine yol açabilir.

15. Seyrek Görülen Nedenler

• Hipotalamus Amenoresi: Hipotalamusun işlev bozukluğuna bağlı adet döngüsünün tamamen durması.
• Asherman Sendromu: Rahimde oluşan yapışıklıklar nedeniyle adet görememe durumu.

Adet Gecikmesi Durumunda Ne Yapılmalı?

Adet gecikmesi birkaç günle sınırlıysa genellikle endişe edilecek bir durum değildir. Ancak aşağıdaki durumlarda bir doktora başvurulmalıdır:

• Adet gecikmesi 3 aydan uzun sürerse.
• Şiddetli karın ağrısı, ateş veya diğer belirtiler eşlik ediyorsa.
• Hamilelik şüphesi varsa.
• Adet döngüsünde sürekli düzensizlikler görülüyorsa.

Adet gecikmesinin nedenini anlamak için bir jinekoloğa danışmak ve gerekli testleri yaptırmak önemlidir. Hormonal testler, ultrasonografi veya kan testleri tanıya yardımcı olabilir.