Acımasız ne demek? Acımasız kelimesinin anlamı nedir?
Acımasız, Türkçede "acıma duygusu olmayan, merhametsiz, katı yürekli, zalim" anlamında bir sıfat olarak kullanılmaktadır. Acımasız bir kişilik özelliğini, durumu veya davranışı ifade eder ve insani duygulardan yoksun, sert, katı ve duygusuz bir yaklaşımı tanımlar. Bu sıfat, Türk Dil Kurumu'nun Güncel Türkçe Sözlük'ünde ve çeşitli edebi metinlerde farklı bağlamlarda kendine yer bulur.
Acımasız Teriminin Tanımları ve Anlamları
-
Sıfat Olarak Kullanımı: Acıma duygusu olmayan, merhametsiz, zalim, katı yürekli kişilik özelliklerini tanımlamak için kullanılır.
- Örnek: "Leylâ Erbil'deki acımasız eleştirelliği yalın çizgilerle dışa vurmuştu." (Selim İleri)
- Açıklama: Bu cümlede "acımasız", eleştirideki sertliği ve merhametsizliği ifade etmek için sıfat olarak kullanılmıştır.
-
Zarf Olarak Kullanımı: Bir davranışın, olayın veya durumun acımasızca, yani merhametsiz bir şekilde yapıldığını ifade eder.
- Örnek: "Bomboş, acımasız bakan gözler, sert ince dudaklı ağız..." (Necati Cumalı)
- Açıklama: Burada "acımasız", duygusuz ve katı bir şekilde bakan gözleri tanımlarken zarf olarak kullanılmıştır.
Acımasız Kelimesinin Kökeni
Acımasız kelimesi, Türkçede "acı-" kökünden türetilmiştir. Bu kök üzerine eylemden ad yapım eki "-ma" ve addan ad yapım eki "-sız" eklenerek oluşturulmuştur. Bu birleşim, merhametsiz anlamını taşıyan acımasız kelimesini oluşturur. Dil devrimi sırasında "merhametsiz" karşılığında "acımaz" sözcüğü önerilmiş olsa da kabul görmemiş, ardından "acımasız" türetilmiştir. Kelime, Türk Dil Kurumu’nun Türkçe Sözlüğü'nde ilk kez 1969 baskısında yer almıştır.
Günlük Hayatta Acımasız Kelimesinin Kullanımı
Günlük dilde "acımasız" kelimesi, bir kişinin ya da olayın insafsız, merhametsiz veya duygusuz bir davranış sergilediğini anlatmak için sıklıkla kullanılır. Toplumda sert, katı yürekli veya zalim olan kişilikler ya da olaylar için tercih edilen bu kelime, aynı zamanda doğanın, zamanın veya hayatın acımasızlığını ifade etmek için de kullanılır.
Acımasız Kelimesinin TDK Tanımı
Türk Dil Kurumu’na göre acımasız kelimesinin anlamları şu şekildedir:
-
Sıfat: Acıma duygusu olmayan, zalimce.
- Örnek: "Leylâ Erbil'deki acımasız eleştirelliği yalın çizgilerle dışa vurmuştu." (Selim İleri)
-
Zarf: Acıma duygusu olmadan.
- Örnek: "Bomboş, acımasız bakan gözler, sert ince dudaklı ağız..." (Necati Cumalı)
Edebi Metinlerde Acımasız
- "Ne mutlu bize ki, bu acımasız ana baba gününde, millet olarak kaya gibi -bütün ve sert- durmaktayız." (Ulus Gazetesi, 17 Şubat 1942)
- "Zaman da öyle dar ki öyle acımasız ki / aç gözünü / dalda kuş / yum gözünü / kuş uçmuş." (Hasan Hüseyin Korkmazgil, İşbu Şiir Kafatasım Üstüne Söylenmiştir, 1977)
Acımasız Kelimesine Benzer İfadeler
- İnsafsız: Acımasız gibi, bir durumu veya kişiyi insafsız, merhametsiz olarak tanımlar.
- Zalim: Kötülük yapan, merhametsiz anlamında kullanılır.
Örnek Cümleler
- "Doğa, en ufak bir hata kabul etmeyen acımasız bir öğretmendir."
- "Patronun acımasız eleştirileri, herkesin motivasyonunu düşürdü."
Acımasız Kelimesinin İngilizce Karşılığı
- İngilizce: Ruthless, merciless, cruel
"Acımasız" kelimesi, katı yürekli ve merhametsiz bir durumu veya kişiliği ifade etmek için kullanılan, güçlü anlamlar taşıyan bir sıfattır. Günlük hayatta çeşitli bağlamlarda yer bulmakla birlikte, edebi ve yazılı kaynaklarda da sıklıkla acımasız hayat, acımasız zaman, acımasız eleştiri gibi farklı şekillerde kullanılır. Köken olarak, Türk dil devrimi sırasında türetilmiş olan bu kelime, insan doğasındaki merhamet eksikliğini, duygusuzluğu ve soğukluğu ifade eder.