Açılmak ne demek? Açılmak kelimesinin anlamları nelerdir?

Açılmak, Türkçede çok yönlü bir anlam taşıyan, hem somut hem de mecazi bağlamlarda kullanılan bir fiildir. Aç- kökünden türeyen bu kelime, günlük dilde ve farklı disiplinlerde, değişik durumları ifade etmek için geniş bir yelpazede yer alır. Temel anlamıyla açılmak, kapalı, örtülü veya bağlı bir durumdan açık, geniş ve serbest bir duruma geçmeyi ifade eder.

Türk Dil Kurumu'na (TDK) ve diğer kaynaklara göre, açılmak fiili şu anlamlarda kullanılır:

1. Fiziksel Anlamları

Kapalı Durumdan Açık Duruma Gelmek

Açılmak, en temel haliyle kapalı, kilitli veya örtülü bir şeyin açık hale gelmesi durumunu ifade eder. Örnekler:

• Kapı açılmak: “Kapı kendiliğinden açıldı.”
• Sargıların açılması: "Dizindeki sargı dikkatle açıldı."

Çözülmek veya Düğümlü Durumdan Kurtulmak

Bir düğümün ya da karışıklığın çözülmesi anlamına gelir:

• "İpin düğümü sonunda açıldı."

Delik veya Yırtık Oluşması

Giysilerde veya cisimlerde oluşan yırtılma veya aşınmayı ifade eder:

• "Pantolonun dizleri açıldı."

Genişlemek veya Mesafe Artırmak

Birbirine bağlı veya yakın şeylerin arasının açılması, genişlemesi anlamındadır:

• "Eski binalar yıkılınca meydan açıldı."
• "Ayakkabım sıcaktan açıldı."

Delinmek, Kazılmak veya Oyulmak

Yolların, çukurların ya da deliklerin kazılarak veya doğal etkilerle meydana gelmesi:

• "Yolda derin bir çukur açıldı."

Çiçeklerin Açması

Çiçeklerin büyüyüp gonca halinden çıkarak tam açılmış duruma gelmesi:

• "Bahçedeki güller bu sabah açılmış."

2. Duygusal ve Psikolojik Anlamları

Ferahlamak ve Rahatlamak

Kişinin duygusal bir yükten kurtulup rahatlama durumuna geçmesi:

• "Arkadaşımla dertleşince içim açıldı."

Utangaçlığın Kaybolması

Çekingenliğin azalması ve rahat bir şekilde davranmaya başlamak:

• "Zamanla açıldı, herkesle konuşmaya başladı."

Kendine Gelmek ve İyileşmek

Hasta veya yorgun bir kişinin, daha iyi hissetmeye başlaması:

• "Ateşi düşünce hasta biraz açıldı."

Sırrını veya Sorunlarını Anlatmak

Bir kişinin sıkıntılarını ya da sırlarını başkalarıyla paylaşması:

• "Bana her şeyi açıkça anlattı ve içini döktü."

3. İş ve Sosyal Hayatta Kullanımı

Yeni Bir İşin veya Tesisin Başlatılması

Bir yerin veya bir faaliyetin başlatılmasını ifade eder:

• "Yeni alışveriş merkezi bu hafta açılıyor."

Bir Fırsat veya İmkanın Ortaya Çıkması

Yeni yollar, fırsatlar veya olanakların oluşması:

• "Genç girişimcilere geniş bir iş sahası açıldı."

Yeni Dönem veya Faaliyetin Başlaması

Eğitim, iş veya sosyal faaliyetlerin başlatılmasını ifade eder:

• "Okullar yarın açılacak."

Maddi Olanakların Dışına Çıkmak

Bir kişinin, bütçesini aşacak şekilde harcama yapması:

• "Bu ay biraz fazla açıldım, borçlandım."

4. Astronomi ve Doğa ile İlgili Anlamlar

Havanın Berraklaşması

Hava koşullarının iyileşmesi, yağmurun durması veya bulutların dağılması:

• "Hava açıldı, güneş yüzünü gösterdi."

Şafak Vakti veya Günün Doğması

Sabah saatlerinde gün ışığının belirginleşmesi:

• "Sabah açılıyor, şafak sökmeye başladı."

5. Edebiyat ve Sanatta Kullanımı

Yeni Anlam ve Perspektifler Kazanmak

Edebiyat, sanat veya düşünce dünyasında bir eserin ya da fikrin yeni bir anlam veya yön kazanması:

• "Bu kitap edebiyatta yeni bir dönem açtı."

Gösteri Sanatları

Bir oyuncunun sahnede kendini izleyiciye doğru yönlendirmesi:

• "Oyuncu, sahnede gövdesini izleyiciye doğru açtı."

6. Matematik ve Teknik Anlamlar

Geometrik ve Fiziksel Açılımlar

Silindir, piramit veya küp gibi cisimlerin düz bir yüzeyde gösterilmesi:

• "Prizmanın açılımı kağıt üzerinde çizildi."

Matematiksel İşlevler

Bir fonksiyonun veya formülün genişletilmesi:

• "Taylor açılımı üzerinde çalışıyoruz."

Açılmak ile İlgili Deyimler

1. Arası açılmak: Birbiriyle iyi anlaşan kişilerin arasının bozulması.
2. Bahtı açılmak: Şansın iyiye gitmesi.
3. Gözü açılmak: Yeni şeyler öğrenmek veya farkındalığın artması.
4. Uykusu açılmak: Uyku halinden çıkmak.

Açılmak Kelimesinin Diğer Dillerdeki Karşılıkları

• İngilizce: To open, to expand
• Fransızca: S'ouvrir, s'étendre
• Almanca: Sich öffnen, sich erweitern
• İspanyolca: Abrirse, expandirse
• Arapça: يفتح (Yaftaḥ), يتوسع (Yatawassah)
• Rusça: Открыться (Otkryt'sya), асширяться (Rasshiryat'sya)
• Çince: 打开 (Dǎkāi), 展开 (Zhǎnkāi)
  
  

Açılmak, Türkçede hem fiziksel hem de mecazi anlamlarla kullanılan, çok yönlü bir fiildir. Günlük hayattan sanata, matematikten doğaya kadar birçok alanda kendine yer bulan bu kelime, Türkçenin zengin anlam katmanlarını gösteren önemli bir örnektir. Açılmak, hem somut durumları hem de soyut duyguları ifade etmesiyle dilin ve kültürün genişliğini yansıtır.