Acem Aşiran nedir? Acem Aşiran kelimesinin anlamı nedir?

Acem Aşîran, Türk mûsikîsinde iki farklı anlamda kullanılan bir terimdir:

1. Makâm: Çargâh makâmının acem aşîran perdesindeki şeddi (bir başka makâma geçiş) olan bir mûsikî makâmıdır. Türk sanat müziğinde sabâ, hicaz gibi makâmlarla birlikte icra edilen eserlerde, özellikle ilahîlerde ve klasik eserlerde rastlanır.
   • Örnek: "Bestenin son bölümü acem aşîran makâmında geçişlerle tamamlanmıştı."
     
     
2. Perde: Türk mûsikîsinde orta sekizlideki "fa" sesini ifade eden bir perdenin adıdır. Bu perde, makam dizilerinin belirli bir yapısını tanımlamak için kullanılır.
   • Örnek: "Bestenin ilk dizisi, acem aşîran perdesine vurgu yapılarak oluşturulmuştu."

Acem Aşîran Kelimesinin Kökeni

Kelime, Arapça "Acem" (Arap olmayan, genelde İranlıları ifade eder) ve Farsça "aşîran" (alçak, aşağı anlamında) kelimelerinin birleşiminden oluşur. Türk mûsikîsinde makâm ve perde isimlendirmelerinde Farsça kökenli terimler yaygındır. "Acem aşîran", Acemlerin müziğinden etkilenmiş bir perde veya makâm olarak isimlendirilmiştir.

Türk Mûsikîsinde Kullanımı

Türk mûsikîsinde acem aşîran makâmı ve perdesi, özellikle ilâhîlerde, klasik eserlerde ve dini mûsikî icrasında belirgin bir yere sahiptir. Bu makâm, genellikle hüzünlü ya da duygusal bir ifade taşır ve dinleyici üzerinde derin bir etki bırakır.

Örnek Kullanımlar:

• İlahîlerde: "Sabâ ve acem aşîran makâmlarında okunan ilâhîler derin bir ruh hali yaratır."
• Klasik eserlerde: "Bestekâr, acem aşîran perdesinde ustalıkla geçişler yapmış."

Acem Aşîran ile İlgili Diğer Terimler

• Çargâh Makâmı: Acem aşîran makâmının bağlı olduğu temel makâm.
• Sabâ Makâmı: Acem aşîran ile sıkça birlikte kullanılan makâmlardan biri.
• Perde: Mûsikîde bir sesin ya da notanın adını ifade eden terim.

Edebi ve Kültürel Kullanımı

Acem aşîran, mûsikîyle ilgilenen edebiyatçılar ve müzik tarihçileri tarafından, genellikle klasik dönem eserlerini ve mûsikî icralarını anlatırken kullanılmıştır.

Örnek (Sâmiha Ayverdi):

• "Güzel sesli müezzinler ve ilâhîcilerin de iştirâkiyle sabâdan, bestenigârdan, hicaz ve acem aşîrandan ilâhîler okunur."
  
  

Acem Aşîran, Türk mûsikîsinde hem bir makâm hem de bir perdeyi tanımlayan önemli bir terimdir. Bu terim, Türk sanat müziği ve dini mûsikî içinde estetik ve teknik bir değere sahiptir. Hem tarihî hem de kültürel bağlamda, mûsikî geleneğinin zenginliğini ve çeşitliliğini yansıtır. Klasik Türk mûsikîsinin eşsiz güzelliklerinden biri olan acem aşîran, hem melodik yapısıyla hem de hüzünlü tınısıyla dinleyicilere derin bir duygusal deneyim sunar.