Amiyane ne demek? Amiyane kelimesinin anlamı nedir?
Âmiyâne, Arapça "ʿāmmī" (basit, halk) kelimesine Farsça "āne" ekinin eklenmesiyle oluşturulmuş bir sıfattır. Avam tarzında, basit, bayağı ya da sıradan anlamlarını ifade eder. Bu kelime, çoğunlukla konuşma veya davranışların sıradan, hatta kaba bir üslupta yapıldığını belirtmek için kullanılır. Tarihi Türk edebiyatında da kullanılan âmiyâne, halkın gündelik dil ve davranışlarını tanımlayan bir sıfat ve zarf olarak yaygın bir şekilde geçer.
Âmiyâne Kelimesinin Kökeni
Âmiyâne kelimesi, Arapça'da halk veya basit anlamına gelen ʿāmmī köküne, Farsça "-âne" eki eklenerek oluşturulmuştur. ʿĀmmiyāne, halk tarzında veya basit üslupla olan şeyleri tanımlamak için kullanılır. Osmanlıca ve klasik Türk edebiyatında bu kelime, özellikle toplumdaki alt sınıfın dil, davranış veya zevklerini ifade etmek amacıyla kullanılmıştır.
Âmiyâne Kelimesinin Sözlük Anlamları
Türk Dil Kurumu (TDK) âmiyâne kelimesini şöyle tanımlar:
- Sıfat: Basit.
- Sıfat: Sıradan.
Bu tanımlardan hareketle, âmiyâne kelimesi günlük dilde alelade ve herhangi bir estetik kaygısı olmadan yapılan eylemleri veya kaba bir üslubu tanımlamak amacıyla kullanılır. Genellikle aşağılayıcı bir anlam taşır.
Âmiyâne Kelimesinin Kullanım Alanları
1. Basit, Bayağı Konuşmalar ve Yazılar
Âmiyâne, bir konuşmanın ya da yazının sıradan halk diliyle, estetik kaygı gütmeden, kaba bir üslupta yapılması durumunda kullanılır. Özellikle edebiyat ve sanat alanında, belirli bir kalitenin altında kalan veya sıradan halk diline yakın metinler için tercih edilir.
Örnek Cümle
- "Yazıdaki âmiyâne üslup, okuyucuların ilgisini çekmedi."
2. Sıradan Davranışlar ve Gündelik Yaşam
Gündelik yaşamda kullanılan âmiyâne kelimesi, avam seviyesinde yapılan, sıradan veya basit davranışları tanımlamak için de kullanılır. Bu kullanım, özellikle aristokrat veya seçkin çevrelerde, halkın genel zevk ve davranışlarına yönelik bir eleştiri olarak karşımıza çıkar.
Örnek Cümle
- "Bu kadar âmiyâne davranışları bir arada görmek hoş değildi."
3. Halk Tarzı Eğilimler
Âmiyâne, halkın genel eğilimlerini tanımlarken kullanılan bir sıfattır. Örneğin, moda veya müzik alanında basit ve yaygın olan, yüksek sanat olarak görülmeyen tarzları ifade etmek amacıyla kullanılır.
Örnek Cümle
- "Âmiyâne bir eğlenceye dönüştüğü için etkinliğe katılmak istemedi."
Âmiyâne Kelimesinin Edebiyatta Kullanımı
Edebiyatta, âmiyâne sıfatı, avam üslubu veya halk dilini yansıtmak için kullanılmıştır. Yazarlar, eserlerinde halk dilinin kaba veya sıradan kısımlarını belirtmek amacıyla âmiyâne kelimesini kullanmışlardır.
Edebi Kullanım Örneği
- "Terbiyesizliğin tevlit ettiği bir istihzâ-yı âmiyâne ile..." – Sâmipaşazâde Sezâî
Bu örnekte, âmiyâne kelimesi, kaba ve sıradan bir alay şeklini ifade etmek için kullanılmıştır.
Âmiyâne Kelimesinin TDK'ya Göre Anlamı
Türk Dil Kurumu (TDK), âmiyâne kelimesini iki farklı anlamda tanımlar:
- Basit: Estetik değeri olmayan, alelade ve kaba.
- Sıradan: Herhangi bir farklılık taşımayan, yaygın halk tarzında.
Farklı Dillerde Âmiyâne Kelimesi
- İngilizce: Vulgar, Common, Crude
- Fransızca: Vulgaire, Banal
- Arapça: عامي (āmī)
- İspanyolca: Vulgar, Común
- Almanca: Gewöhnlich, Banal
- İtalyanca: Volgare, Banale
- Rusça: Обычный (obychnyy), Простой (prostoy)
- Çince: 粗俗的 (cūsú de), 通俗的 (tōngsú de)
Âmiyâne, halk diline yakın, basit ve sıradan konuşmaları veya davranışları tanımlayan bir terimdir. Toplumda basit veya kaba bulunan tarzları ifade ederken, aynı zamanda edebi eserlerde ve sanat dünyasında da eleştirel bir sıfat olarak kullanılır. Bu kelime, özellikle gündelik yaşamda veya halkın genel eğilimlerine dair konularda değerlendirildiğinde, sıradan ve basit olma anlamıyla önemli bir anlatım aracı olarak kabul edilir.