Akalazya nedir? Belirtileri nelerdir?

Akalazya, yemek borusunun (özofagus) alt kısmındaki kasların gevşeyememesi ve yemek borusu alt sfinkterinin düzgün çalışmaması sonucu oluşan nadir bir sindirim sistemi hastalığıdır. Bu durum, yiyecek ve sıvıların yemek borusundan mideye geçişini zorlaştırır. Normalde, yemek borusunun alt ucundaki sfinkter (bir kas halkası) yemek yutulduğunda gevşeyerek yiyeceklerin mideye geçmesine izin verir. Ancak akalazyada bu sfinkter gevşeyemez, bu da yutma güçlüğü, yiyeceklerin yemek borusunda birikmesi ve çeşitli diğer semptomlara yol açar.

Akalazya, yemek borusundaki sinir hücrelerinin hasar görmesi ya da yok olması nedeniyle ortaya çıkar. Bu hasar, yemek borusunun altındaki sfinkterin gevşeme yeteneğini kaybetmesine ve yiyeceklerin yutulmasını zorlaştırmasına neden olur.

Akalazyanın Belirtileri Nelerdir?

Akalazya, genellikle yavaş ilerleyen bir hastalıktır ve belirtiler başlangıçta hafif olabilir. Ancak zamanla belirtiler daha şiddetli hale gelir. Akalazyanın yaygın belirtileri şunlardır:

Yutma Güçlüğü (Disfaji)

Akalazyanın en yaygın belirtisi, hem katı yiyecekler hem de sıvılar için yutma güçlüğüdür. Yutma sırasında yiyeceklerin yemek borusunda takıldığı hissi sıkça rapor edilir. Zamanla bu semptom kötüleşir ve kişiler yemek yerken sürekli zorlanmaya başlar.

Göğüs Ağrısı

Akalazyada, göğüste, özellikle göğüs kemiğinin arkasında basınç veya ağrı hissi oluşabilir. Bu ağrı, genellikle yemek yerken ya da sonrasında ortaya çıkar ve bazen kalp ağrısı (anjin) ile karıştırılabilir.

Regürjitasyon (Geri Yiyecek Kaçması)

Regürjitasyon, yemek borusunda biriken yiyeceklerin ya da sıvıların tekrar ağıza geri gelmesi durumudur. Bu, özellikle yatarken ya da eğilirken ortaya çıkabilir. Bu durum, bazen aspirasyona (yiyeceklerin akciğere kaçması) yol açarak öksürüğe ve hatta zatürreye neden olabilir.

Kilo Kaybı

Yutma zorluğu nedeniyle yemek yemek zorlaştığından, akalazya hastaları genellikle kilo kaybı yaşar. Besin alımı azaldıkça, kilo kaybı daha belirgin hale gelir.

Mide Ekşimesi (Yanma Hissi)

Bazı akalazya hastaları, mide asidinin geri kaçması gibi mide ekşimesine benzer bir yanma hissi yaşayabilir. Ancak bu yanma hissi genellikle gerçek mide asidi reflüsünden farklıdır, çünkü akalazyada mide asidiyle ilgili bir sorun değil, yemek borusunda biriken yiyeceklerle ilgili bir problem vardır.

Boğulma Hissi ve Öksürük

Akalazya, yemek borusunda biriken yiyeceklerin uyku sırasında nefes borusuna kaçmasına (aspirasyon) neden olabilir. Bu durum boğulma hissi, öksürük ve gece öksürüğüne neden olabilir. Özellikle yatarken şiddetlenen öksürük, aspirasyon pnömonisine (akciğer enfeksiyonuna) yol açabilir.

Şişkinlik ve Geğirme

Akalazya hastaları, yemek borusundaki yiyecek birikmesi nedeniyle şişkinlik hissi yaşayabilir. Ayrıca yiyeceklerin ve havanın yemek borusunda sıkışması, geğirme ihtiyacını artırabilir.

Zayıflık ve Yorgunluk

Yeterli beslenememe, kilo kaybı ve sürekli yutma güçlüğü, hastalarda zayıflık ve yorgunluk hissine neden olabilir. Hastalar yemek yemekten kaçınabilir veya az miktarda besin alarak yaşamlarını sürdürmeye çalışabilirler, bu da enerji eksikliğine yol açar.

Akalazyanın Nedenleri Nelerdir?

Akalazyanın kesin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak bu durumun, yemek borusu ve alt yemek borusu sfinkterini kontrol eden sinir hücrelerinin hasar görmesinden kaynaklandığı düşünülmektedir. Akalazya, genellikle yemek borusundaki sinir hücrelerinin ilerleyici kaybıyla ilişkilendirilir. Bu sinir hasarının nedenleri tam olarak açıklanamamış olsa da, aşağıdaki faktörler akalazyanın gelişiminde rol oynayabilir:

• Otoimmün Hastalıklar: Vücudun kendi sinir hücrelerine saldırdığı otoimmün hastalıklar, akalazyaya yol açabilir.
• Enfeksiyonlar: Özellikle Güney Amerika'da yaygın olan Chagas hastalığı, yemek borusunun sinir hücrelerine zarar vererek akalazyaya benzer semptomlar oluşturabilir.
• Genetik Faktörler: Bazı vakalarda akalazya, genetik yatkınlık ile ilişkilendirilmiştir. Ancak bu, nadir görülen bir durumdur.

Akalazyanın Teşhisi

Akalazya teşhisi için bir dizi test ve inceleme gerekebilir. Bu testler genellikle şunları içerir:

1. Baryum Yutma Testi: Hasta baryum içerikli bir sıvı içtikten sonra röntgen çekilir. Baryum, yemek borusunun içini kaplar ve röntgen görüntülerinde yemek borusunun daralması ya da genişlemesi gözlemlenebilir.

2. Manometri: Yemek borusunun kasılma hareketlerini ve alt sfinkterin gevşeme yeteneğini ölçmek için kullanılan bir testtir. Bu test, akalazya teşhisinde oldukça önemli bir rol oynar.

3. Endoskopi: Yemek borusu ve mide içini doğrudan görüntülemek için ince bir kamera kullanılır. Bu test, yemek borusundaki herhangi bir tıkanıklığı veya iltihaplanmayı tespit edebilir.

Akalazyanın Tedavi Yöntemleri

Akalazyanın kesin bir tedavisi yoktur, ancak semptomları hafifletmek ve hastaların yaşam kalitesini artırmak için çeşitli tedavi yöntemleri mevcuttur:

1. Balon Dilatasyonu: Endoskopi sırasında alt yemek borusu sfinkterine yerleştirilen bir balon, bu kasın genişlemesine ve yemeklerin mideye geçişini kolaylaştırmasına yardımcı olur.

2. Cerrahi: Heller miyotomi adı verilen cerrahi bir işlemde, yemek borusu altındaki kaslar kesilerek gevşetilir. Bu ameliyat, yemek borusundan mideye yiyecek geçişini kolaylaştırır.

3. Botoks Enjeksiyonu: Botulinum toksini, yemek borusu sfinkterine enjekte edilerek kasların gevşemesi sağlanır. Ancak bu tedavi genellikle geçici bir çözümdür ve etkisi sınırlı bir süre devam eder.

4. İlaç Tedavisi: Kas gevşeticiler ve nitratlar gibi bazı ilaçlar, yemek borusunun alt kısmındaki sfinkterin gevşemesine yardımcı olabilir.
   
   

Akalazya, yemek borusu kaslarının düzgün çalışamaması nedeniyle yiyecek ve sıvıların mideye geçişini zorlaştıran ciddi bir sindirim hastalığıdır. Belirtileri arasında yutma güçlüğü, göğüs ağrısı, regürjitasyon ve kilo kaybı yer alır. Tedavi edilmediğinde hastaların yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir. Erken teşhis ve uygun tedavi yöntemleriyle hastalığın semptomları yönetilebilir ve hastaların yaşam kalitesi iyileştirilebilir.