Açıklamak ne demek? Açıklamak kelimesinin anlamı nedir?

"Açıklamak", Türkçede "açıkça meydana koymak, belirtmek, izah etmek, anlaşılır duruma getirmek" anlamında kullanılan bir geçişli fiildir. Bu eylem, bir konunun, durumun veya olayın daha net bir şekilde anlaşılmasını sağlamak amacıyla yapılır. Hem somut hem de soyut konularda kullanılabilen bu fiil, bilgi paylaşımı ve iletişim için temel bir araçtır.

Açıklamak Fiilinin Kökeni

"Açıklamak" kelimesi, Türkçe kökenli "açık" kelimesinden türetilmiştir. Bu türeme şu şekilde yapılmıştır:

• "Aç-" kök fiili (bir şeyi genişletmek, yaymak, net hale getirmek).
• "-ık" (isim yapım eki).
• "-la" (fiilden isim türeten ek).
• "-mak" (eylem ifade eden mastar eki).

Bu yapı, açıklamak fiilinin temel anlamını oluşturan "açık hale getirme" işlevini vurgular.

Açıklamak Fiilinin Anlamları

1. Bir şeyi açıkça meydana koymak, belirtmek:

   • Niyet veya düşüncelerin açık bir şekilde ifade edilmesi.
   • Örnek: "Bu toplantıda yeni projeyi açıklayacağım."
     
     

2. Bir konuyu anlaşılır hale getirmek, izah etmek:

   • Karmaşık veya anlaşılmayan bir durumun detaylandırılarak anlatılması.
   • Örnek: "Bu problemi daha iyi anlamamız için biraz daha açıklar mısınız?"
     
     

3. Aydınlatıcı bilgi vermek, yanlış anlamaları düzeltmek:

   • Belirsizlikleri gidermek veya yanlış anlamaları önlemek amacıyla yapılan izahat.
   • Örnek: "Suçlu olmadığımı açıklamama izin verin."
     
     

4. Gizli bir şeyi açığa vurmak, ifşa etmek:

   • Sır veya gizli bilgilerin ortaya konulması.
   • Örnek: "Bu belgeleri açıklamaya yetkiniz var mı?"
     
     

5. Herkese duyurmak, ilan etmek:

   • Önemli bilgilerin geniş kitlelere ulaştırılması.
   • Örnek: "Kararlarını basın toplantısında açıkladılar."
     
     

Günlük Hayatta Açıklamak Fiilinin Kullanımı

Açıklamak, insan ilişkilerinde doğru iletişim kurmanın anahtarıdır. Günlük yaşamda açıklamak, kişisel niyetlerin veya resmi bilgilerin doğru bir şekilde ifade edilmesine yardımcı olur. Çeşitli durumlarda kullanılabilir, örneğin bir ders anlatımı sırasında öğretmenin konuyu açıklaması veya bir devlet yetkilisinin önemli bir bilgiyi duyurması gibi.

Örnek Cümleler:

• "Toplantıda bu kararı neden aldıklarını detaylıca açıkladılar."
• "Kitapta geçen bu sembolizmi açıklamak için bir saat harcadık."

Açıklamak Fiilinin Edebiyattaki Yeri

Türk edebiyatında "açıklamak" fiili, yazarların karakterlerin niyetlerini, duygularını veya olay örgüsünü okuyucuya aktarmada sıkça kullandığı bir araçtır. Anlatımı güçlendirmek ve hikayeye derinlik kazandırmak amacıyla açıklamalar yapılır.

Edebiyattan Örnekler:

• "Kenan Bey bunun kuru bir inanç olmadığını da ilk defa açıkladı." - Tarık Buğra
• "İş adamları sırayla uzatılan mikrofonu alarak yapacakları yardımları açıkladı." - Ercüment Kılıç

Türk Dil Kurumu'na Göre Açıklamak Fiilinin Tanımı

TDK'ya göre "açıklamak" fiilinin anlamları şunlardır:

1. Bir konuyla ilgili gerekli bilgileri vermek; izah etmek.
2. Bir sorunla ilgili aydınlatıcı bilgi vermek; tavzih etmek.
3. Bir sözün veya yazının anlamını belirtmek, yorumlamak.
4. Açıkça söylemek.
5. Belirtmek, göstermek, açığa vurmak.

Bu tanımlar, fiilin geniş kullanım alanını ve iletişimdeki önemini ortaya koymaktadır.

Benzer Kavramlar

• İzah Etmek: Bir konuyu detaylı şekilde anlatmak.
• Tavzih Etmek: Yanlış anlamaları veya belirsizlikleri gidermek.
• İfşa Etmek: Gizli bir durumu açığa çıkarmak.
• Yorumlamak: Bir olayı veya metni kişisel görüşle açıklamak.

Farklı Dillerde Açıklamak

• İngilizce: Explain, announce, clarify
• Fransızca: Expliquer, annoncer
• Almanca: Erklären, bekanntgeben
• Arapça: شرح (Şerh), إعلان (İlan)
• İspanyolca: Explicar, anunciar
  
  

Açıklamak, insan iletişiminde temel bir araçtır. Karmaşık düşüncelerin sadeleştirilmesi, bilgi paylaşımı ve doğru anlamanın sağlanması için büyük önem taşır. Günlük hayatta, edebiyatta ve resmi duyurularda sıkça kullanılan bu fiil, Türkçenin ifade gücünü ve işlevselliğini yansıtır. Doğru bir açıklama, bireyler ve toplumlar arasında güven ve anlayışı pekiştirir.