Abazaca ne demek? Abazaca kelimesinin anlamı nedir?

Abazaca, Kuzeybatı Kafkasya'da yaşayan Abazalar tarafından kullanılan bir dildir. Abazalar, köklü bir geçmişe sahip olan bir etnik grup olup, büyük çoğunluğu günümüzde Türkiye, Rusya, Gürcistan ve Suriye gibi ülkelerde yaşamaktadır. Bu dil, Kafkas dilleri ailesinin bir parçasıdır ve özellikle dil yapısı, zengin ünsüz sistemi ve tarihi kökenleriyle dikkat çeker.

Bu makalede, Abazaca'nın dil yapısını, tarihini, coğrafi dağılımını ve kullanımını detaylı olarak inceleyeceğiz.

Abazaca'nın Kökeni ve Tarihçesi

Abazaca, Kuzeybatı Kafkas dilleri grubuna ait bir dildir. Bu dil grubu içinde en yakın akrabaları Abhazca ve Adığece (Çerkesce) gibi dillerdir. Abazaca, tarihsel olarak Abazalar’ın Kafkasya’da yerleşik oldukları bölgede gelişmiştir. Ancak, 19. yüzyılda Çarlık Rusya’sının Kafkasya’yı ele geçirmesiyle birlikte, birçok Abaza Osmanlı topraklarına göç etmiş ve bu süreçte Abazaca dilinin de coğrafi dağılımı genişlemiştir.

Tarihsel süreçte, Abazalar genellikle Gürcistan’ın kuzeybatısındaki dağlık bölgelerde ve Rusya’nın Krasnodar Krayı bölgesinde yaşamışlardır. Kafkasya'nın bu bölgesindeki zorlu coğrafya, Abazaca’nın korunmasına yardımcı olmuş ve bu dil, yüzyıllar boyunca kendi özgün yapısını sürdürmeyi başarmıştır.

TDK Sözlüğünde Abazaca

Türk Dil Kurumu'na (TDK) göre, Abazaca "Abazalar tarafından kullanılan dil" olarak tanımlanır. Bu dil, Türkiye'de yaşayan Abaza toplumunun bir kısmı tarafından da kullanılmakta olup, aynı zamanda eğitim ve kültür faaliyetleri çerçevesinde çeşitli çalışmalar yapılmaktadır.

Abazaca'nın Dilbilgisi Yapısı

Ünsüz Ağırlıklı Dil Yapısı

Abazaca, Kuzeybatı Kafkas dilleri grubunun genel özelliklerini taşır ve bu bağlamda oldukça zengin bir ünsüz sistemine sahiptir. Abazaca'da çok sayıda ünsüz sesi bulunmakta olup, bu özelliğiyle dünya dilleri arasında ilginç bir konuma sahiptir. Dilin toplamda 60’tan fazla ünsüzü olduğu tahmin edilmektedir. Buna karşın, ünlü sesler oldukça sınırlıdır, sadece iki temel ünlü sesi vardır: [a] ve [ı]. Bu durum, Abazaca’yı sesbilgisi açısından oldukça karmaşık bir dil haline getirir.

İsim ve Fiil Yapısı

Abazaca’da isim ve fiil çekimleri son derece karmaşık bir yapıya sahiptir. Dil, büyük ölçüde eklemeli bir yapıya dayanır. İsimlerin çekimi, cinsiyet ve sayı gibi kategorilere göre yapılırken, fiil çekimlerinde zaman, kip ve şahıs gibi öğeler dikkate alınır.

Abazaca'da fiiller, genellikle özne ve nesneyi aynı anda ifade eden özel ekler içerir. Bu nedenle, bir fiil bir cümlede birkaç farklı gramatik işlevi birden üstlenebilir. Ayrıca, dilde özne ve nesnenin belirli kurallara göre önceliklendirildiği ergatif yapı mevcuttur.

Abazaca'nın Coğrafi Dağılımı

Abazaca, günümüzde Kafkasya ve Türkiye başta olmak üzere farklı coğrafyalarda konuşulmaktadır. Tarihi göçler sonucunda Abazalar, özellikle Osmanlı topraklarına yerleşmiş ve böylece Abazaca, Türkiye'deki çeşitli bölgelerde de konuşulmaya başlanmıştır. Abazaca'nın yoğun olarak konuşulduğu başlıca ülkeler:

• Rusya: Abazalar, özellikle Krasnodar Krayı bölgesinde yaşamaktadır.
• Türkiye: Türkiye’de özellikle Marmara, İç Anadolu ve Batı Karadeniz bölgelerinde yoğunlaşan bir Abaza topluluğu bulunmaktadır.
• Gürcistan: Tarihsel olarak Abazaların yaşadığı bir diğer bölge ise Gürcistan’ın kuzeybatısındaki dağlık alanlardır.
• Suriye: Tarih boyunca Kafkasya’dan göç eden Abazaların bir kısmı Suriye’ye yerleşmiş ve burada da Abazaca konuşulmaktadır.

Abazaca'nın Kullanımı ve Günümüzdeki Durumu

Günümüzde Abazaca, az konuşulan diller arasında yer almakta ve özellikle genç kuşaklar arasında kullanım oranı düşmektedir. Abazaca, hem Rusya’da hem de Türkiye’de büyük oranda ev ortamında konuşulmakta olup, günlük hayatta daha az kullanılmaktadır. Bu durum, dilin korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması konusunda zorluklar yaratmaktadır.

Ancak, çeşitli sivil toplum kuruluşları, dil dernekleri ve kültürel projeler aracılığıyla Abazaca’nın korunması ve yaşatılması için çalışmalar yapılmaktadır. Özellikle Abaza kültürünün önemli bir parçası olan bu dilin, eğitim ve medya yoluyla daha fazla kişiye ulaşması hedeflenmektedir.

Türkiye'deki Durum

Türkiye'de Abazaca, daha çok Abaza köylerinde ve aile ortamlarında konuşulmakta olup, dilin eğitimde resmi bir yeri bulunmamaktadır. Ancak, kültürel dernekler ve sivil toplum kuruluşları aracılığıyla Abazaca dil kursları düzenlenmekte ve dilin yaşatılması için çeşitli faaliyetler yapılmaktadır.

Abazaca'nın Tehlike Altındaki Durumu

UNESCO'nun yaptığı dil araştırmalarına göre, Abazaca gibi az konuşulan diller tehlike altında kabul edilmektedir. Bu durum, dilin genç kuşaklar arasında yeterince aktarılmaması ve küreselleşmenin etkisiyle büyük dillerin egemen hale gelmesiyle ilgilidir.

Farklı Dillerde "Abazaca"

Abazaca, farklı dillerde genellikle Abaza dili ya da benzer karşılıklarla anılır. İşte bazı dillerde Abazaca'nın karşılıkları:

İngilizce

• Abaza language

Almanca

• Abasinische Sprache

İspanyolca

• Idioma abaza

Arapça

• لغة أبازا (Lugat Abaza)

Rusça

• Абазинский язык (Abazinskiy yazık)

İtalyanca

• Lingua abaza

Felemenkçe

• Abazijnse taal

Çince

• 阿巴扎语 (Ābāzhā yǔ)
  
  

Abazaca, Kafkasya'nın köklü halklarından biri olan Abazalar tarafından kullanılan ve zengin dil yapısıyla dikkat çeken bir dildir. Kafkas dilleri ailesinin bir parçası olan bu dil, özellikle ünsüz ağırlıklı yapısı ve karmaşık dilbilgisi özellikleriyle tanınır. Abazaca, Türkiye, Rusya, Gürcistan gibi ülkelerde yaşayan Abaza toplulukları tarafından konuşulmakta ve korunmaya çalışılmaktadır.

Her ne kadar modern dünyada kullanım oranı azalmış olsa da, Abaza kültürünün önemli bir parçası olan bu dilin yaşatılması ve genç kuşaklara aktarılması için birçok çalışma yapılmaktadır. Abazaca, hem tarihi hem de kültürel açıdan önemli bir dil olarak varlığını sürdürmektedir.